Bài 9: Sự tích con rồng cháu tiên trang 40 SGK Tiếng Việt lớp 4 tập 2 Kết nối tri thức với cuộc sống

Khởi động

Trao đổi với bạn: Vào tháng Ba (âm lịch), nước ta có ngày lễ nào quan trọng? 

Phương pháp giải:

Em tiến hành trao đổi với bạn. 

Lời giải chi tiết:

Vào tháng Ba ( âm lịch), nước ta có ngày lễ giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức ngày 10/3 âm lịch và Tết Hàn thực được tổ chức vào ngày 3/3 Âm lịch, đây là ngày lễ để con người cùng nhau dâng hương, bày cúng cho tổ tiên, nguồn cội.

Bài đọc

SỰ TÍCH CON RỒNG CHÁU TIÊN

Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt có một vị thần tên là Lạc Long Quân. Thần mình rồng, thường ở dưới nước, thỉnh thoảng lên sống trên cạn, sức khoẻ vô địch, có nhiều phép lạ. Bấy giờ, ở vùng núi cao có nàng Âu Cơ xinh đẹp tuyệt trần, nghe vùng đất Lạc Việt có nhiều hoa thơm cỏ lạ bèn tìm đến thăm. Hai người gặp nhau, kết thành vợ chồng.

Ít lâu sau, Âu Cơ có mang. Đến kì sinh, chuyện thật lạ, nàng sinh ra cái bọc trăm trứng. Trăm trứng nở ra một trăm người con hồng hào, đẹp đẽ lạ thường. Đàn con lớn nhanh như thổi, mặt mũi khôi ngô, khoẻ mạnh như thần.

Sống với nhau được ít lâu, Lạc Long Quân bàn với vợ:

– Ta vốn nòi rồng ở miền nước thẳm, nàng là dòng tiên ở chốn non cao. Kẻ trên cạn, người dưới nước, tập quán khác nhau, khó mà ở cùng nhau lâu dài được. Nay ta đem năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương, khi có việc thì giúp đỡ lẫn nhau, đừng quên lời hẹn.

Một trăm người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ sau này trở thành tổ tiên của người Việt. Người con trưởng theo Âu Cơ được tôn lên làm vua, lấy hiệu là Hùng Vương, đóng đô ở đất Phong Châu, đặt tên nước là Văn Lang. Con trai vua gọi là Lang, con gái vua gọi là Mị Nương; khi cha mất thì ngôi được truyền cho con trưởng, mười mấy đời truyền nối ngôi vua đều lấy hiệu là Hùng Vương, không hề thay đổi.

Cũng bởi sự tích này mà về sau, người Việt ta thường tự hào xưng là con Rồng cháu Tiên và thân mật gọi nhau là đồng bào.

(Theo Nguyễn Đổng Chi)

Từ ngữ

- Miền đất Lạc Việt: miền đất mà người Lạc Việt sinh sống, chủ yếu thuộc Bắc Bộ nước ta ngày nay.

- Phong Châu: tên gọi một vùng đất cổ, nay thuộc tỉnh Phú Thọ.

- Đồng bào (cùng một bọc): những người cùng giống nòi, cùng đất nước.

(Sử dụng từ điển để tìm nghĩa của các từ: khôi ngô, tập quán.) 

Câu 1

1. Lạc Long Quân và Âu Cơ được giới thiệu như thế nào? 

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ câu văn thứ 2 và thứ 3 trong đoạn 1 của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Lạc Long Quân được giới thiệu: Ở miền đất Lạc Việt có một vị thần tên là Lạc Long Quân. Thần mình rồng, thường ở dưới nước, thỉnh thoảng lên sống trên cạn, sức khoẻ vô địch, có nhiều phép lạ. 

- Âu Cơ được miêu tả: Ở vùng núi cao có nàng Âu Cơ xinh đẹp tuyệt trần.

Câu 2

2. Chi tiết Âu Cơ sinh bọc trăm trứng muốn nói điều gì? 

Phương pháp giải:

Em suy nghĩ và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

 - Chi tiết Âu Cơ sinh bọc trăm trứng muốn nói người dân Việt Nam đều được một mẹ sinh ra, đều có chung nguồn cội, đều là anh em một nhà. Đó biểu tượng sâu sắc cho sự đoàn kết dân tộc của nhân dân ta.

Câu 3

3. Theo em, cách giải thích nguồn gốc của người Việt là con Rồng cháu Tiên nói lên điều gì?

Phương pháp giải:

Em suy nghĩ và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

Cách giải thích nguồn gốc của người Việt là con Rồng cháu Tiên tức nói lên dòng dõi của chúng ta là con cháu của Lạc Long Quân và Âu Cơ, của những vị thần tiên cao quý. Nguồn gốc ấy gắn kết dòng máu chảy trong mỗi con người Việt, những con người cùng giống nòi, cùng đất nước. Điều đó đã tạo nên sự đoàn kết giữa các dân tộc trên đất nước Việt Nam. 

Câu 4

4. Dựa vào sơ đồ dưới đây, tóm tắt lại câu chuyện. 

Phương pháp giải:

Em dựa vào nội dung câu chuyện và sơ đồ để tóm tắt câu chuyện phù hợp. 

Lời giải chi tiết:

Lạc Long Quân và Âu Cơ đều là những vị thần cao quý. Lạc Long Quân là nòi rồng, sống ở dưới nước. Chàng có sức khỏe vô địch, có nhiều phép lạ. Còn Âu Cơ thuộc giống Tiên, xinh đẹp tuyệt trần. Hai người đem lòng yêu nhau rồi trở thành vợ chồng. Ít lâu sau, Âu Cơ sinh ra một cái bọc trăm trứng, trăm trứng nở ra một trăm người con hồng hào, đẹp đẽ lạ thường. Một hôm, Lạc Long Quân cảm thấy mình không thể sống mãi trên cạn được đành bàn với Âu Cơ dẫn năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi. Người con trưởng theo Âu Cơ được tôn làm vua, lấy hiệu là Hùng Vương đóng đô ở Phong Châu, đặt tên nước là Văn Lang. Mười mấy đời truyền nối vua đều lấy hiệu là Hùng Vương. Bởi sự tích này mà người Việt Nam khi nhắc đến nguồn gốc của mình thường xưng là con Rồng cháu Tiên.

Câu 5

5. Câu ca dao dưới đây có liên quan thế nào đến câu chuyện này? 

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ câu ca dao, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Câu ca dao là lời nhắc về ngày giỗ tổ Hùng Vương, người có công dựng nước, thể hiện sự tưởng nhớ của nhân dân về các vị vua đã sinh ra nước. Hùng Vương là nhân vật trong câu chuyện Sự tích con Rồng cháu Tiên, là con của Lạc Long Quân và Âu Cơ nên có mối quan hệ mật thiết với câu chuyện này.