Văn bản Xã trưởng- Mẹ đốp

Xã trưởng- Mẹ đốp

(Trích Quan âm Thị Kính)

XÃ TRƯỞNG (ra) Tại dân vi tổng lí

Quốc pháp hữu công hầu

Ơn dân xã thuận bầu

Tôi đứng đầu hàng xã

Nay cơ chừng động mở

Thị Mầu đã hoang thai

Chiểu lệ làng ngả vạ không sai

Bắt khoán cứ một trăm quan quý

(gọi) Thằng bố Đốp đâu?

MẸ ĐỐP:

Đứa nào đốp chát gì ngoài ấy?

XÃ TRƯỞNG:

Tao đây! Thầy xã đây! Ra ngay có việc cần nhá!

MẸ ĐỐP:

Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?

MẸ ĐỐP:

Dạ, bố cháu cắp tráp theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Có chăng thì thế! Chồng vắng thì vợ thay, ra ngay thầy bảo!

MẸ ĐỐP:

Này chị em ơi,

(hát) Thương chồng nên phải lầm than

Phép đâu có bắt việc quan đàn bà.

(xưng danh) Thánh đế lên ngôi

Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi

Tuy hình dung miệng nói dằng cờ

Khách đến nhà, Đốp mới bò ra

Miệng chào khách những câu như cắt

Ngày hôm nay xưởng ca lạc đạc

Dựng mõ lên cung phụng làm trò.

Ô rằng vậy:

Chẳng giấu gì mẹ đình đám là tôi

Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực

Bất phận danh nhi tài túc

Vô chế lệnh nhi dân tòng

tmình tôi cả xã ngóng trông

Điều phải trái tôi nay trước bảo!

XÃ TRƯỞNG:

Con này láo! Mày vất tao đi mà trước bảo dân tạo à?

MẸ ĐỐP:

Nó là thế này: Làng có việc gì, thầy sai con đi rao mõ, thời chẳng phải là lên trước bảo là gì?

Từ việc hỉ cho chí việc hảo

Giấy quan về là phải báo với tôi

Tôi chưa ra là làng chửa được ngồi.

XÃ TRƯỞNG:

Cái con mẹ Đốp này! Nhật nhật đa hĩ, lộng giả thành chân.

Mày chưa ra thì làng chưa được ngồi thời mày là bà tiên chỉ làng này à?

MẸ ĐỐP: Dạ, nó là thế này: Con chưa ra trải chiếu thì làng ngồi xuống đất hay sao?

XÃ TRƯỞNG: Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí!

MẸ ĐỐP:

Có thơ rằng:

Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi

Một xã cử bầu chẳng phải chơi

Mộc đạc vang lùng hoà cả xã

Kim thanh dóng dả khắp đòi nơi

Gần xa chốn chốn đều nghe hiệu

Làng nước ai ai cũng quý nhời

Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt

Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.

XÃ TRƯỞNG:

Thơ hay đấy nhỉ.

MẸ ĐỐP:

Thầy có mang giấy bút đi không?

XÃ TRƯỞNG:

Giấy bút để làm gì?

MẸ ĐỐP:

Thầy khen thơ hay thì chép lấy đem về nhà mà treo!

XÃ TRƯỞNG:

Hay là hay với cánh mõ nhà mày, chứ xã trưởng lại treo thơ mõ à?

MẸ ĐỐP:

Sao thầy lại cứ nhìn tôi thế vậy?

XÃ TRƯỞNG:

Nhà Đốp lớp này xem ra bảnh gái dễ coi lắm nhỉ?

Bụng mày độ này coi to đấy. Mày đã mấy con rồi?

MẸ ĐỐP:

Thưa thầy, con còn hiếm' lắm ạ! Mới được có mười cháu thôi ạ,

XÃ TRƯỞNG:

Tốt nái gớm nhỉ! Này, nhà Đốp! Hôm nào mát giời, tao sang gửi mày một đứa nhá!

MẸ ĐỐP:

Thầy chớ nói vậy! Bố cháu đứng ngoài kia nó nghe thấy rồi nó lại ghen!

XÃ TRƯỞNG:

Ghen cái gì? Thấy mày mát tay nên tạo định đưa sang gửi mày nuôi hộ vài đứa chứ tao lại thèm... thèm... ấy à? Dỏ hồn! Sao cũng có ngày đấy! Thôi đi rao mõ đi!

MẸ ĐỐP:

Thầy bảo rao thế nào ạ?

XÃ TRƯỞNG:

Nghe đây này

Trình làng trình chạ

Thượng hạ tây đông

Con gái phủ ông

Tên là Mẫu Thị

Tư tình ngoại ý

Mãn nguyệt có thai

Mời già trẻ gái trai

Ra đình mà ăn khoán.

Còn ông Đồ Điếc không nghe thấy thì phải vào tận nhà nghe chưa?

MẸ ĐỐP:

Thầy nói một mạch thế thì con nhớ làm sao được. Hay là thế này vậy: Nhà cháu đi trước đánh mõ, thầy đi sau rao hộ nhà cháu.

XÃ TRƯỞNG:

Thế ra tạo làm đầy tớ mô a? Láo nào

MẸ ĐỐP:

Vậy thầy thủng thẳng nói lại để nhà cháu nhập tâm vậy!

(bốc miệng xã trưởng bỏ vào dải yếm)

XÃ TRƯỞNG:

Kìa sao mày lại bốc mồm tạo bỏ vào đấy, hả?

MẸ ĐỐP:

Không bỏ vào đấy thì nhà cháu không nhớ được ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Kìa, có nhấc cao cái dải yếm lên không, uế tạp hết mồm tao còn gì?

MẸ ĐỐP:

Cao lắm rồi! Ù, ừ. Giẫy này! Đi này, đi này! Thế là xong tất, xong hết!

XÃ TRƯỞNG:

Sao không rao lên, kìa?

MẸ ĐỐP:

Xong tất cả rồi đấy ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Tao bảo mày đi rao cơ mà.

MẸ ĐỐP:

Dạ, người ta bảo “Gửi lời thì nói, gửi gói thì mở”. Nhà cháu mở tung cả ra đấy thôi.

(Xã trưởng đánh mẹ Đốp)

MẸ ĐỐP:

Ối bố Đốp ơi là bố Đốp ơi! Đi đâu để thầy Xã thầy ấy ăn hiếp tôi đây này.

XÃ TRƯỞNG:

Thôi, thôi! Lọt tai làng sang tai họ bây giờ! Nín đi!

Thôi tạo xin mày! Rồi tao đền cho thúng thóc! Đi rao đi!

Nhớ vào mòi bằng được cụ Đồ Điếc, nhớ đấy nghe không?

(Hạ)

(Theo Hà Văn Cầu (Chủ biên), Kịch bản chèo, quyển 1, Hội văn nghệ dân gian Việt Nam – NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2014, tr. 282 – 288 và 324 – 327)