Soạn bài Câu ghép (chi tiết)

Phần I

I. ĐẶC ĐIỂM CÂU GHÉP

(trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.

Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt tè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

(Thanh Tịnh, Tôi đi học)

1. Tìm các cụm C-V trong những câu im đậm.

2. Phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm C-V.

3. Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng theo mẫu.

4. Dựa vào những kiến thức đã học ở lớp dưới, hãy cho biết câu nào trong những câu trên là câu đơn, câu nào là câu ghép.

Trả lời:

1. Câu có cụm C-V trong những câu in đậm:

(1) Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi / mỉm cười giữa bầu trời / quang đãng.

(2) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi // âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.

(3) Cảnh vật chung quanh tôi // đều thay đổi, vì chính lòng tôi // đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi // đi học.

2 + 3. 

4. 

- Câu ghép: (3)

- Câu đơn: (2)

- Câu mở rộng thành phần: (1)

Phần II

II. CÁCH NỐI CÁC VẾ CÂU

(trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

1. Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích mục I.

2. Trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào?

3. Dựa vào những kiến thức đã học ở lớp dưới, hãy nêu thêm ví dụ về cách nối các vế trong câu ghép.

Trả lời:

1.

2.

C1 - V1 nối với C2 - V2 bằng dấu phẩy

C2 - V2 nối với C3 - V3 bằng từ nối “và”, “vì”.

3.

- Mình đọc hay tôi đọc.

- Tôi đến chơi nhưng anh ấy lại không ở nhà.

- Chúng tôi mua chứ chúng tôi không xin.

- Càng yêu người bao nhiêu, càng yêu người bấy nhiêu.

- Ai làm người ấy chịu.

- Hễ anh ấy đến thì tôi cho anh về.

Luyện tập 1

Lời giải chi tiết:

a) Câu ghép:

+ U van Dần, u lạy Dần! ( không dùng từ nối)

+ Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! (không dùng từ nối)

+ Sáng nay người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không? (không dùng từ nối)

+ Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần đấy.

b)

+ Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ, khóc không ra tiếng. (không dùng từ nối)

+ Giá những cổ tục đầy đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết định vồ lấy ngay mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi (có dùng từ nối)

c) Tôi im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt đã cay cay. (không dùng từ nối)

d) Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lương thiện quá (có dùng từ nối)

Luyện tập 2

Câu 2 (trang 113 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép.

a. vì … nên … (hoặc bởi vì … cho nên; sở dĩ … là vì…)

b. nếu … thì … (hoặc hễ … thì …; giá … thì …)

c. tuy … nhưng … (hoặc mặc dù … nhưng …)

d. không những … mà … (hoặc không chỉ … mà …; chẳng những … mà …)

Lời giải chi tiết:

a) Vì anh có tài riêng mà tính lại thích tự do, nên anh chẳng chịu làm chuyên cho một rạp nào.

(Nguyễn Công Hoan)

b) Nếu ai cùng làm việc hết mình thì công việc sẽ tiến hành đúng với kế hoạch.

c) Tuy trời mưa lớn nhưng anh ấy vẫn nhất quyết lên đường.

d) Không những cây không ra hoa mà lá cũng khô héo dần.

Luyện tập 3

Câu 3 (trang 113 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Chuyển những câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:

a. Bỏ bớt một quan hệ từ

b. Đảo lại trật tự các vế câu

Lời giải chi tiết:

a) 

- Anh có tài riêng mà tính lại thích tự do nên anh chẳng chịu làm chuyên cho một rạp nào.

- Anh chẳng chịu làm riêng cho một rạp nào vì anh có tài riêng mà tính lại thích tự do.

b) 

- Ai cũng làm việc hết sức mình thì công việc sẽ hoàn thành đúng kế hoạch.

- Công việc sẽ hoàn thành đúng kế hoạch nếu ai cũng làm việc hết sức mình.

c)  

- Trời mưa lớn nhưng anh ấy vẫn nhất quyết lên đường.

- Anh ấy vẫn nhất quyết lên đường dù trời mưa lớn.

Luyện tập 4

Câu 4 (trang 114 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây.

a. … vừa … đã … (hoặc … mới … đã …; … chưa … đã …)

b. … đâu … đấy (hoặc … nào … nấy; … sao … vậy …)

c. … càng … càng …

Lời giải chi tiết:

a) Chúng tôi chưa đến nơi thì xe đã hết xăng.

b) Ăn cây nào rào cây nấy.

c) Chúng ta càng lên cao, chúng ta càng nhìn được xa.

Luyện tập 5

Câu 5 (trang 114 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau (trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép):

a) Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông.

b) Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn.

Lời giải chi tiết:

a. Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông

     Thói quen sử dụng bao bì ni lông của mỗi con người là một việc làm gây ô nhiễm cho Trái Đất. Như ta đã biết, bao bì ni lông có đặc tính không phân hủy pla-xtic. Cứ mỗi năm là hàng ngàn hàng triệu bao bì được sử dụng, thải rác bừa bãi. Không có người quét dọn bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của thực vật. Không những bao bì ni lông dẫn đến sói mòn đất tắc nghẽn cống rãnh kênh mương gây lũ lụt mà nó còn kèm theo là lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho con người: ung thư phổi, hen xuyễn,... Tuy nó rất tiện lợi lại rẻ tiền, thích hợp điều kiện sống nhưng tác hại ảnh hướng đến lại không hề nhỏ. Đừng để thói quen xấu làm hại đến tương lai, lối sống của mình. Mỗi con người hãy chung tay góp phần xây dựng một môi trường sống xanh sạch đẹp, không có bao bì ni lông.

b. Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn.

   "Chắc hẳn nhiều người trong số các bạn đều biết tới việc lập dàn ý trước khi làm một bài luận, một bài báo hay chỉ đơn giản là làm một bài tập làm văn trên lớp. Mặc dù vậy, ít người trong chúng ta thực sự chú ý tới việc này và nguyên nhân là do chưa hiểu rõ tác dụng mà nó mang lại. Lập dàn ý giúp ta sắp xếp, chỉnh sửa được các ý sẽ đưa vào bài. Từ đó giới hạn và thanh lọc được những phần hay những ý, chi tiết cần thiết để giúp bài văn cô đọng, hàm súc. Ngoài ra, nó còn giúp ta sắp xếp được bố cục bài viết theo một thứ tự. Dù các ý của bạn được chọn lọc và tiêu biểu, nhưng nếu thiếu một bố cục mạch lạc, gắn kết với nhau thì bài viết sẽ rất hỗn độn. Nó sẽ làm người đọc hay người nghe mất thời gian để gắn kết các ý với nhau. Bố cục của bài viết còn ảnh hưởng tới việc diễn đạt ý. Với một bố cục hoàn chỉnh, người đọc và người nghe sẽ dễ dàng hiểu được ý mà bạn muốn diễn đạt từ đó tránh việc hiểu nhầm, hiểu sai. Vậy nên việc lập dàn ý khi làm một bài tập làm văn là thực sự quan trọng."

- Câu ghép: phần in đậm.

Loigiaihay.com