Đọc hiểu Truyện Kiều (Nguyễn Du) | Luyện đề đọc hiểu Văn 10

- Chín chữ cao sâu: sinh, cúc, phủ, súc, trưởng, dục, cố, phục, phúc (chín công ơn sinh thành, nuôi dưỡng của cha mẹ).

- Nhớ ơn chín chữ cao sâu là nhớ cha mẹ.

- Nỗi nhớ đi kèm với:

+ Day dứt, xót xa vì không được phụng dưỡng.

+ Lo âu, tủi phận trước cảnh chia lìa, lưu lạc.

→ Thể hiện lòng hiếu thảo sâu sắc của Thúy Kiều.

- Lời nguyện ước ba sinh: Là lời thề nguyền gắn bó, hẹn ước tình duyên trọn đời (kiếp này và cả những kiếp sau) giữa Kiều và Kim Trọng.

- Nét đặc sắc nghệ thuật trong hai câu thơ:

+ Điển tích "liễu Chương Đài": Mượn điển tích người xưa (Đường Dương Quế và Hàn Hoành) để chỉ cảnh chia lìa, gợi sự tan vỡ của mối tình.

+ Hình ảnh "cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay": "Cành xuân" tượng trưng cho người con gái trẻ đẹp (Thúy Kiều), "bẻ" diễn tả sự cướp đoạt thô bạo, "người chuyên tay" chỉ kẻ khác (ở đây là Tú Bà, Mã Giám Sinh...). Câu thơ thể hiện nỗi đau về thân phận bị giày xéo, tình duyên tan vỡ.

Giấc hương quan: Giấc ngủ ở quê hương (nơi có hương khói tổ tiên, gia đình). Kiều mơ về giấc ngủ êm đềm nơi quê nhà, thể hiện nỗi nhớ nhà da diết và sự xót xa khi giờ đây phải sống cảnh lưu lạc, không thể trở về.

- Giá trị biểu cảm của từ "vò võ": Diễn tả tâm trạng cô đơn, lẻ loi, buồn bã đến mức héo hon, tiều tụy. Từ láy "vò võ" gợi dáng vẻ thẫn thờ, đăm chiêu, như đang day dứt khôn nguôi.

- Hiệu quả nghệ thuật của cách đảo từ "hoàng hôn - hôn hoàng":

+ Tạo nhịp điệu, âm hưởng: Làm câu thơ có tính nhạc, sự xoay vần, gợi cảm giác thời gian trôi qua một cách đều đều, lặp lại nhàm chán.

+ Nhấn mạnh sự luẩn quẩn, bế tắc: Hoàng hôn rồi lại bình minh (hôn hoàng), ngày này qua ngày khác, Kiều sống trong tâm trạng u ám, không lối thoát. Cách đảo từ còn gợi sự tàn phai, úa tàn (hoàng hôn) và sự mờ mịt, không rõ ràng (hôn hoàng) của tương lai.

- Kiều đang nghĩ đến Kim Trọng khi nói "người trong hội đoạn tràng". "Đoạn tràng" là đứt ruột, chỉ nỗi đau chia lìa. Hội đoạn tràng là những người cùng chung cảnh ngộ đau khổ vì tình duyên tan vỡ.

- Việc nhận mình là "người trong hội đoạn tràng" thể hiện nét tâm lí:

+ Sự đồng cảm, thương mình và thương người: Kiều không chỉ thấy nỗi đau của mình mà còn liên tưởng đến nỗi đau của Kim Trọng.

+ Ý thức về bi kịch chung: Nàng ý thức rõ mối tình của họ là một bi kịch, cả hai đều là nạn nhân.

+ Lòng vị tha, tự trách: Trong nỗi đau của mình, Kiều vẫn dành sự xót xa, lo lắng cho người yêu.

- Tấm lòng hiếu thảo sâu nặng: Nỗi nhớ cha mẹ, thương cha mẹ già yếu không ai chăm sóc.

- Tình yêu thủy chung, son sắt: Dù trong hoàn cảnh nào vẫn da diết nhớ về lời thề ước với Kim Trọng, day dứt vì không giữ trọn lời hẹn.

- Lòng vị tha, đức hy sinh: Đau khổ cho thân phận mình nhưng cũng đau đớn, xót xa cho người yêu.

- Ý thức sâu sắc về thân phận và nỗi đau: Nàng ý thức rõ ràng bi kịch của đời mình, nhưng không oán trách số phận một cách ích kỷ.

Đoạn trích là bức tranh tâm trạng đầy xúc động, qua đó vẻ đẹp tâm hồn Thúy Kiều hiện lên sáng ngời. Trước hết, đó là vẻ đẹp của một người con hiếu thảo. Nàng đau đớn, dày vò vì không thể phụng dưỡng cha mẹ khi họ già yếu, luôn canh cánh nỗi nhớ về "ơn chín chữ cao sâu". Thứ hai, đó là vẻ đẹp của một trái tim thủy chung, son sắt. Nỗi nhớ Kim Trọng trào dâng với những kỷ niệm, lời thề "ba sinh", với nỗi đau xót khi "cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay". Nàng đau không chỉ vì mình bị vùi dập mà còn vì đã phụ lòng chàng Kim. Cuối cùng, đó là vẻ đẹp của một tâm hồn giàu lòng vị tha và ý thức sâu sắc. Ngay trong bể khổ của riêng mình, Kiều vẫn "xót người trong hội đoạn tràng" - xót thương cho nỗi đau của người yêu. Nàng ý thức rõ thân phận bẽ bàng nhưng vẫn giữ được sự cao thượng, trong sáng của tâm hồn. Chính những vẻ đẹp ấy khiến Thúy Kiều trở thành hình tượng bất hủ, lay động trái tim người đọc qua bao thế hệ.