Bài 44. Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế xác định giới tính Vở thực hành Khoa học tự nhiên 9

44.1

Đọc thông tin trên kết hợp quan sát hình 44.1, thực hiện các yêu cầu sau:

1. Nhận xét về số lượng, hình dạng của NST thường, NST giới tính.

2. Nêu khái niệm NST thường, NST giới tính.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 44.1 kết hợp thông tin SGK KHTN 9 KNTT trang 191.

Lời giải chi tiết:

1.

- NST thường: có 22 cặp tương đồng

- NST giới tính: có 1 cặp, ở nữ là cặp NST tương đồng, ở nam là cặp NST không tương đồng.

2. 

- NST thường gồm nhiều cặp tương đồng, giống nhau giữa giới đực và giới cái, chứa các gene quy định tính trạng thường.

- NST giới tính thường có 1 cặp, tương đồng hoặc không tương đồng, khác nhau giữa giới đực và giới cái, có thể chứa các gene quy định giới tính và các gene khác.

44.2

Trình bày cơ chế xác định giới tính ở người.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 44.2

Lời giải chi tiết:

- Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và được tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.

- Cơ thể mẹ giảm phân cho ra 1 loại trứng: mang NST 22A + X và 3 thể cực → giới đồng giao tử.

- Cơ thể bố giảm phân cho ra 4 tinh trùng thuộc 2 loại là: NST 22A + X và NST 22A + Y → giới dị giao tử.

44.3

Giải thích vì sao trong thực tế, tỉ lệ bé trai và bé gái sơ sinh xấp xỉ 1:1.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 44.2

Lời giải chi tiết:

Trong thụ tinh, giao tử X của mẹ kết hợp với giao tử (X và Y) của bố tạo ra hợp tử: XX (con gái) và XY (con trai) với tỷ lệ xấp xỉ 1 : 1 → cân bằng giới tính.

44.4

Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính và lấy thêm ví dụ.

Phương pháp giải:

Lý thuyết những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.

Lời giải chi tiết:

- Yếu tố môi trường trong cơ thể: hormone sinh dục,...

- Yếu tố môi trường ngoài: nhiệt độ, ánh sáng,...

Ví dụ: Ở loài rùa: trứng được ủ ở nhiệt độ < 280C sẽ nở thành con đực; trên 320C sẽ nở thành con cái.

44.5

Em hãy lấy ví dụ về loài sinh vật có cơ chế xác định giới tính khác với cơ chế xác định giới tính ở người.

Phương pháp giải:

Dựa vào cơ chế xác định giới tính ở người.

Lời giải chi tiết:

Chim:

- Cơ chế ZW: Ở chim, con cái là ZW và con đực là ZZ. Điều này ngược lại hoàn toàn với cơ chế XY ở người.

- Ví dụ: Gà, vịt, chim sẻ...

44.6

Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về NST giới tính?

A. NST giới tính có hai cặp tương đồng, khác nhau giữa giới đực và giới cái, chứa các gene quy định tính trạng giới tính và các gene khác.

B. NST giới tính có một cặp, tương đồng hoặc không tương đồng, khác nhau giữa giới đực và giới cái, chứa gene quy định giới tính và các gene khác.

C. NST giới tính có một cặp và chỉ có ở tế bào sinh dục.

D. NST giới tính giống nhau giữa giới đực và giới cái, chứa các gene quy định tính trạng giới tính và các gene khác.

Phương pháp giải:

Dựa vào lý thuyết NST giới tính.

Lời giải chi tiết:

Phát biểu đúng: NST giới tính có hai cặp tương đồng, khác nhau giữa giới đực và giới cái, chứa các gene quy định tính trạng giới tính và các gene khác.

Đáp án A.

44.7

Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính? 

A. Chỉ có cặp NST giới tính trong bộ NST lưỡng bội quyết định giới tính cơ thể.

B. Chỉ có số lượng NST giới tính trong bộ NST lưỡng bội quyết định giới tính cơ thể.

C. Cặp NST giới tính trong bộ NST lưỡng bội quyết định giới tính cơ thể. Bên cạnh đó, giới tính cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác thuộc môi trường bên trong và bên ngoài cơ thế.

D. Sự phân hóa giới tính do cặp NST giới tính quy định, nhưng còn bị ảnh hưởng bởi các NST thường và các yếu tố khác.

Phương pháp giải:

Dựa vào lý thuyết NST giới tính.

Lời giải chi tiết:

Cặp NST giới tính trong bộ NST lưỡng bội quyết định giới tính cơ thể. Bên cạnh đó, giới tính cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác thuộc môi trường bên trong và bên ngoài cơ thế.

Đáp án C.

44.8

Dựa vào kiến thức đã học về cơ chế xác định giới tính ở người, hãy trình bày cơ chế sinh con trai và con gái. Từ đó cho biết vai trò của bố và mẹ đối với giới tính của con.

Phương pháp giải:

Dựa vào lý thuyết NST giới tính.

Lời giải chi tiết:

Cơ chế sinh con trai, con gái ở người được giải thích dựa trên cơ chế xác định giới tính. Đó là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.

(A là cặp NST thường, XX là cặp NST giới tính nữ, XY là cặp NST giới tính nam).