Soạn bài Truyện lạ nhà thuyền chài SGK Ngữ văn 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Nội dung chính

Chuẩn bị đọc

Trả lời Câu hỏi Chuẩn bị đọc trang 97 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Văn học dân gian Việt Nam có nhiều tác phẩm đề cao phẩm chất cao đẹp như sống chung thuỷ, tình nghĩa, vị tha,… của con người Việt Nam, nhất là người phụ nữ. Hãy chia sẻ với các bạn về một nhân vật phụ nữ trong tác phẩm mà em đã đọc và trân trọng.

Phương pháp giải:

Liên hệ hiểu biết của em

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Một số nhân vật phụ nữ trong tác phẩm mà em đã đọc và trân trọng:

- Nhân vật Vũ Nương trong "Chuyện người con gái Nam Xương"

- Nhân vật Tấm trong truyện “ Tấm Cám”

- Nhân vật mẹ Âu Cơ trong tác phẩm “Lạc Long Quân và Âu Cơ”

- …

Trải nghiệm cùng VB 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trải nghiệm cùng văn bản trang 97 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Những câu thơ trong đoạn 1 là lời của người kể chuyện hay là lời của nhân vật?

Phương pháp giải:

Xác định lời người kể chuyện và lời của nhân vật 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn thơ là lời kể của người kể chuyện bởi trong đoạn có hô “vợ”, chồng” - là ngôi thứ 3.

Trải nghiệm cùng VB 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trải nghiệm cùng văn bản trang 98 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Các lời thoại của cha và Thúc Ngư trong đoạn 2 cho thấy quan niệm về việc học hành giữa hai cha con khác nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Xác định lời thoại của hai nhân vật và rút ra nhận xét 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Thúc Ngư không muốn học trong sách vở mà muốn học trong cuộc sống, chàng muốn đi đánh cá, muốn nhìn thấy vật thật hơn là chữ nghĩa. 

- Cha Thúc Ngư lại muốn học con chữ, học làm người.

Trải nghiệm cùng VB 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trải nghiệm cùng văn bản trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Việc làm và lời nói, lời hát của Ngọa Vân trong đoạn 4 cho thấy nàng là người thế nào?

Phương pháp giải:

Nhận xét về nhân vật Ngoạ Vân

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trước cơn bão biển (sóng thần) kinh khủng, Ngọa Vân đã "giơ tay bắt quyết, hô to một tiếng “Biến! 'Tức thì nàng biến thành một con cá to, dài độ ngàn thước, mình lớn ước tới ba mươi quầng…” ngăn chặn làn sóng dữ, bảo vệ sự bình yên cho gia đình nhà chồng. Cho dù có làm “thiên cơ tiết lộ” không thể cùng Thúc Ngư “chung mộng đẹp nữa” nhưng Ngọa Vân vẫn làm. 

→ Ngoạ Vân có đức hi sinh, tính đảm đang gánh vác của người vợ, người mẹ, người phụ nữ trong cuộc sống. Tiếng khóc của Ngọa Vân, "một điểm rãi” gửi lại cho chồng trước lúc hoá rồng bay về phương tây bắc cũng thể hiện tình ân nghĩa sâu nặng của Ngọa Vân, của người vợ hiền thảo, thuỷ chung trong cuộc đời. Nhân vật Ngọa Vân mang bao phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam

Suy ngẫm và phản hồi 1

Trả lời Câu hỏi 1 Suy ngẫm và phản hồi trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Tóm tắt nội dung câu chuyện và cho biết các sự kiện trong câu chuyện được sắp xếp theo trật tự thời gian, không gian như thế nào.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn trích

Lời giải chi tiết:

Cách 1

1. Do hiếm muộn, 60 tuổi vợ chồng lão đánh cá mới sinh được cậu con trai đặt tên là Thúc Ngư.

2. Khi đã 15 tuổi, Thúc Ngư không chịu đi học theo lời khuyên của cha với lí do: trong sách không có cá và không thể lấy lời nói và việc làm của thánh hiền mà đánh cá được. Rồi Thúc Ngư bỏ công sức hai, ba năm lặng lẽ tự mình đi tìm bằng được “một người vợ về làm thay cha mẹ, chung sức lại có thể kiếm được nhiều tiền hơn, may ra nghiệp nhà có thể khá lên được ít nhiều".

3. Một lần, cha mẹ Thúc Ngư mải đánh cá, trời tối, lạc lối về. Ông bà tình cờ gặp được cha mẹ của Ngọa Vân; được tiếp đón rất nhiệt tình, nồng hậu, lại gặp mặt được cả Ngoạ Vân, cô con dâu tương lai. Hai bên vui vẻ kết làm thông gia. Ngoạ Vân dùng phép thuật đưa ông bà về tận nhà chỉ trong chớp mắt. Hôn lễ của Thúc Ngư - Ngoạ Vân được tiến hành sau đó không lâu.

4. Từ đó, nhờ có sự góp sức của Ngọa Vân, công việc đánh cá thuận lợi, bội thu, gia tư giàu có dần. Cứ như thế được bốn năm. Chẳng may, một đêm gia đình nghỉ đánh cá, đang khi làm lễ “khất xảo" thì tai hoạ xảy ra. Biển khơi dậy sóng lớn, nhấn chìm tất cả. Ngoạ Vân phải tận lực dùng phép thuật ngăn sóng dữ cứu được cha mẹ Thúc Ngư, Thúc Ngư và gia sản nhà chồng. Tuy vậy, khi đã để lộ bí mật của bản thân và “thiên cơ", Ngọa Vân phải từ biệt chồng và cha mẹ chồng. Nàng khóc, giã biệt mọi người bằng một bài hát bi thương và không quên để lại cho Thúc Ngư một bí quyết phòng tránh gió to, sóng dữ nơi biển cả.

Cuối truyện là lời bàn của Sơn Nam Thúc

Suy ngẫm và phản hồi 2

Trả lời Câu hỏi 2 Suy ngẫm và phản hồi trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Em đồng tình hay không đồng tinh với quan niệm về việc học và việc chọn nghề của nhân vật Thúc Ngư? Giải thích ý kiến của em.

Phương pháp giải:

Dựa vào đọc hiểu văn bản để thực hành

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Em vừa đồng tình vừa không đồng tình với ý kiến của nhân vật Thúc Ngư.

Vì:

+ Đồng tình: Học trong sách vở thánh hiền đâu có hay bằng học trong cuộc sống; có đi đó đây mới nhìn rộng biết nhiều. 

+ Không đồng tình vì học trong sách vở cũng là một cách học, giúp ta tiêp thu kiến thức của nhân loại sau đó áp dụng các kiến thức đã học ấy vào cuộc sống.

Suy ngẫm và phản hồi 3

Trả lời Câu hỏi 3 Suy ngẫm và phản hồi trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Phân tích tính cách nhân vật Ngoạ Vân và cho biết cách ứng xử với chồng, cha mẹ chồng của nàng thể hiện điều gì về người phụ nữ Việt Nam truyền thống.

Phương pháp giải:

Tìm các chi tiết nói về nhân vật Ngoạ Vân và rút ra nhận xét

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tính cách của Ngọa Vân:

+ Thuỳ mị, nết na nhưng tháo vát, giỏi giang.

+ Trong bốn năm làm dâu, chăm chỉ chung sức gây dựng cơ đồ nhà chồng và là chỗ dựa vững chắc cho công việc đánh cá, giúp nhà chồng giàu có lên.

+ Khi tai hoạ xảy ra, nàng đã hết lòng và xả thân cứu sống cả gia đình nhà chồng cùng gia sản của họ.

+ Thể hiện tình nghĩa vẹn toàn chu đáo khi bắt buộc phải từ giã gia đình nhà chồng.

- Thể hiện phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống qua từng lời nói, hành vi ứng xử của nàng.

Suy ngẫm và phản hồi 4

Trả lời Câu hỏi 4 Suy ngẫm và phản hồi trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Nêu một số chi tiết kì ảo và chỉ ra tác dụng của chúng trong việc thể hiện tính cách nhân vật, chủ đề của văn bản.

Phương pháp giải:

Tìm một số chi tiết kì ảo và chỉ ra tác dụng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Gia đình Thúc Ngư xuống biển đón con dâu

- Vợ là dòng dõi “hải tiên”

- Chi tiết rút đường của Ngoạ Vân

- Ngoạ Vân hiện nguyên hình, cứu gia đình chồng trong cơn bão biển

- Ngoạ Vân đã nhổ ra một điểm rãi trắng trao cho Thúc Ngư và dặn đem hoà với nước thì sẽ không bị chìm, nói xong hoá thành rồng bay về phương Tây Bắc.

- Những món ăn “ngon tuyệt phẩm, thơm lạ thường” mà cha Ngọa Vân thết đãi ông bà thông gia

- Hình ảnh “gã bán kinh” kéo thuyền, đẩy thuyền như bay trên biển

à Tác dụng: Làm câu chuyện trở nên li kì, hấp dẫn hơn phù hợp với chủ đề và nhân vật. Chính những phép thần thông như vậy mới phù hợp với dòng dõi tiên của Ngoạ Vân.

Suy ngẫm và phản hồi 5

Trả lời Câu hỏi 5 Suy ngẫm và phản hồi trang 104 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Đọc kĩ lời thơ ở đoạn 1, lời hát ở đoạn 4 và cho biết:

a. Phần lời thơ ở đoạn 1 là tự sự, miêu tả hay biểu cảm? Phần lời hát ở đoạn 4 là đối thoại hay độc thoại/ độc thoại nội tâm? Những dấu hiệu nào trong văn bản giúp em nhận biết điều đó?

b. Tác dụng của việc dùng lời thơ, lời hát trong văn bản

Phương pháp giải:

a. Xác định và nêu được căn cứ xác định yếu tố tự sự/biểu cảm trong phần lời thơ ở đoạn 1; lời đối thoại độc thoại/ độc thoại nội tâm trong phần lời hát ở đoạn 4.

b. Nêu được tác dụng của việc dùng lời thơ ở đoạn, lời hát ở đoạn 4 trong VB.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

5a.

Về bài thơ ở đầu truyện: Bốn dòng thơ đầu chủ yếu tự sự; các dòng cuối kết hợp tự sự với biểu cảm (do bắt đầu bằng cụm từ mang tình bình phẩm biểu cảm: “cũng thật là :... "):

Về bài hát ở đoạn 4: Bài hát là lời của Ngọa Vân (hát đi hát lại) nói để giã biệt chồng, cha mẹ chồng, và cũng nói với cả trời đất ("ông xanh") chính là một dạng đối thoại/ độc thoại nội tâm.

5b. Tác dụng của việc dùng lời thơ ở đoạn 1, lời hát ở đoạn 4:

- Bổ sung vào truyện loại lời kể bằng thơ nhằm gợi tả cuộc sống lương thiện, cần mẫn, đầm ấm của vợ chồng ông ngư.

- Bổ sung vào truyện loại lời thoại bằng bài hát thể hiện tình cảm buồn thương tiếc nuối của nhân vật Ngọa Vân.

- Đang dạng hóa lời văn, tạo sắc thái cổ kính.

Suy ngẫm và phản hồi 6

Trả lời Câu hỏi 6 Suy ngẫm và phản hồi trang 105 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Truyện lạ nhà thuyền chài có phải là truyện truyền kì hay không? Dựa vào đâu để em khẳng định như vậy?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Truyện lạ nhà thuyền chài có là truyện truyền kì, vì:

+ Có không gian truyền kì

+ Có các chi tiết kì lạ, hoang đường

+ Nhân vật là thần linh

+ Cốt truyện truyền kì

Suy ngẫm và phản hồi 7

Trả lời Câu hỏi 7 Suy ngẫm và phản hồi trang 105 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Lời bàn của Sơn Nam Thúc ở cuối truyện có tác dụng hỗ trợ em đọc hiểu văn bản Truyện lạ nhà thuyền chài như thế nào?

Phương pháp giải:

Đưa ra nhận xét về lời cuối truyện

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Lời bàn của Sơn Nam Thúc ở cuối truyện có tác dụng hỗ trợ đọc hiểu văn bản Truyện lạ nhà thuyền chài vì lí giải sự kì lạ của câu chuyện, giúp em hiểu rõ câu chuyện, bài học tính triết lý câu chuyện mang lại, tóm tắt lại câu chuyện một cách ngắn gọn.

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Truyện lạ nhà thuyền chài (Lê Thánh Tông)