Nguyễn Trãi - Cuộc đời và sự nghiệp

Tác giả

Tác giả Nguyễn Trãi

1. Tiểu sử

- Nguyễn Trãi (1380 - 1442), hiệu Ức Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại (nay thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương), nhưng lớn lên cùng gia đình ở làng Nhị Khê, Thường Tín, Hà Nội.

- Thân phụ là Nguyễn Phi Khanh, đỗ Thái học sinh dưới triều Trần. Thân mẫu là Trần Thị Thái - con quan tư đồ Trần Nguyên Đán.

- Năm 1400, Nguyễn Trãi thi đỗ Thái học sinh và làm quan cùng cha dưới triều Hồ.

- Năm 1407, triều Hồ sụp đổ, giặc Minh bắt ông và cha đưa về Trung Quốc.

- Khoảng năm 1423, Nguyễn Trãi tìm vào Lam Sơn theo giúp Lê Lợi và dâng Bình Ngô sách.

- Năm 1427, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế và giao cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo.

- Năm 1437, ông xin về ở ẩn tại Côn Sơn. Đến năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông ra giúp nước.

- Năm 1442, Nguyễn Trãi bị bọn gian thần vu cho tội giết vua và phải chịu thảm án "tru di tam tộc".

- Năm 1464, vua Lê Thánh Tông mới minh oan cho Nguyễn Trãi.

- Năm 1980, Nguyễn Trãi được tổ chức UNESCO vinh danh là "Danh nhân văn hóa thế giới".

2. Sự nghiệp sáng tác

a. Nội dung thơ văn

- Thơ văn Nguyễn Trãi phong phú, đa dạng về đề tài, cảm hứng; giàu giá trị tư tưởng và đậm tính trữ tình. Nổi bật trong các tác phẩm của ông là tư tưởng nhân nghĩa, tình yêu thiên nhiên và những ưu tư về thế sự.

b. Đặc điểm nghệ thuật

- Thơ văn Nguyễn Trãi kết tinh nhiều thành tựu nghệ thuật đặc sắc; góp phần quan trọng vào sự phát triển, hoàn thiện một số thể loại văn học trung đại Việt Nam: văn chính luận, thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm.

+ Văn chính luận Nguyễn Trãi, đặc biệt là những thư từ bút chiến, văn kiện ngoại giao với nhà Minh luôn đạt đến trình độ mẫu mực.

+ Thơ chữ Hán của Nguyễn Trãi hầu hết được sáng tác bằng các thể thơ Đường luật, đạt tới sự nhuần nhuyễn, điêu luyện; ngôn ngữ cô đúc, nghệ thuật tả cảnh, tả tình tinh tế, tài hoa.

+ Thơ chữ Nôm của Nguyễn Trãi được đánh giá là đỉnh cao của dòng thơ quốc âm (tiếng Việt) thời trung đại.

- Thơ văn Nguyễn Trãi xứng đáng là tập đại thành của năm thế kỉ văn học trung đại Việt Nam tính đến mốc thế kỉ XV.

c. Các tác phẩm chính

- Văn chính luận: Quân trung từ mệnh tập,...

- Thơ chữ Hán: Loạn hậu đáo Côn Sơn cảm tác, Chu trung ngẫu thành, Tự thán, Thần Phù khải khẩu,...

- Thơ chữ Nôm: Quốc âm thi tập,...

3. Vị trí và tầm ảnh hưởng

- Nguyễn Trãi không chỉ là người anh hùng dân tộc mà còn là một nhà văn hóa khai sáng, một nhà văn, nhà thơ. Những đóng góp của ông đã tạo ra bước ngoặt mới trong lịch sử phát triển của văn hóa, văn học Việt Nam.

+ Nguyễn Trãi có công rất lớn trong việc giúp Lê Lợi xây dựng một đường lối chính trị và quân sự đúng đắn ngay từ khi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn.

+ Những đóng góp về văn học của Nguyễn Trãi là hết sức to lớn, có giá trị mở đầu cho nhiều truyền thống quý báu của văn học dân tộc.

Tác phẩm

Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại: Nghị luận 

2. Phương thức biểu đạt: Nghị luận 

3. Tóm tắt:

Tác phẩm nói về tiểu sử, sự nghiệp sáng tác của tác giả Nguyễn Trãi. Không chỉ là người anh hùng dân tộc, Nguyễn Trãi còn là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất.

4. Bố cục:

Phần 1: Nguyễn Trãi – người anh hùng dân tộc 

Phần 2: Nguyễn Trãi – nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất

5. Giá trị nội dung:

- Khẳng định tài năng văn chương của Nguyễn Trãi 

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nguyễn Trãi – người anh hùng dân tộc

- Nguyễn Trãi (1380 -1442), hiệu Ức Trai, quê Hải Dương.

- Xuất thân trong gia đình có truyền thống yêu nước và văn hóa.

- Khẳng định tâm huyết tham gia xây dựng đất nước của Nguyễn Trãi 

 Là người có sự nghiệp anh hùng cứu nước và hoài bão lớn, suốt đời vì dân vì n

- Là người có tài năng nhiều mặt, là nhà văn hóa lớn.

- Cuộc đời mang bi kịch lớn nhất lịch sử xã hội phong kiến. (vụ án Lệ Chi Viên)

- Được UNESCO công nhận là danh nhân văn hoá thế giới (1980).

=> Nguyễn Trãi là bậc anh hùng dân tộc, một nhân vật toàn tài hiếm có, danh nhân văn hóa thế giới đồng thời cũng là con người phải chịu nhiều oan khiên thảm khốc nhất trong lịch sử Việt Nam.

2. Nguyễn Trãi – nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất

-  Nguyễn Trãi đã để lại cho nước nhà một di sản to lớn về các mặt quân sự, văn hoá và văn học.

+ Chính trị, lịch sử: Bình Ngô đại cáo

+ Quân sự, ngoại giao: Quân trung từ mệnh tập

+ Thơ ca: Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập

+ Lịch sử: Lam Sơn thực lục.

+ Địa lí: Dư địa chí

- Giá trị trong thơ văn Nguyễn Trãi

+ Chứa chan tình cảm thiết tha với lí tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân à ca gợi vẽ đẹp người anh hùng vì dân, vì nước.

+ Dành nhiều tình yêu đằm thắm cho thiên nhhiên và cuộc sống.

+ Chứa chan tình cảm với con người, với quê hương: tình nghĩa vua tôi, tình cha con, tình bạn bè, tình quê hương.

Kết luận

- Nguyễn Trãi là anh hùng dân tộc, là nhân vật toàn tài hiếm có.

- Thơ văn Nguyễn Trãi mở đường cho giai đoạn văn học mới phát triển. Nội dung kết tinh hai tư tưởng lớn: yêu nước và nhân đạo. Là nhà văn chính luận kiệt xuất, là nhà thơ mở đường cho văn chương tiếng Việt.

6. Giá trị nghệ thuật:

- Lập luận logic, chặt chẽ

- Dẫn chứng sát thực, thuyết phục