Giải bài Tầng hai trang 6 sách bài tập văn 11 - Cánh diều

Câu 1

Câu 1 (trang 6, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Ai là người quan sát, cảm nghĩ về gia đình nhân vật Thắng?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và chú ý đến cách xưng hô của người kể đối với người đọc để chọn được đáp án đúng cho câu hỏi đề bài đưa ra.

Lời giải chi tiết:

Tác giả khai thác câu chuyện từ góc nhìn của nhân vật Phan - một nhân vật chuyển tới một ngôi nhà hai tầng ở Vân Đồn.

→ Đáp án đúng: B. Nhân vật Phan

Câu 2

Câu 2 (trang 6, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Truyện chủ yếu diễn ra trong không gian nào?

Phương pháp giải:

Theo dõi nội dung văn bản, chú ý tới không gian và bối cảnh của truyện để chọn được đáp án đúng.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện bắt đầu khi Phan chuyển tới ở chung trong ngôi nhà, truyện chủ yếu được khai thác và miêu tả trong không gian căn nhà hai tầng.

→ Đáp án đúng: A. Căn nhà hai tầng ở Vân Đồn - Hà Nội.

Câu 3

Câu 3 (trang 6, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Phương án nào thể hiện đúng nhất những âm thanh mà nhân vật Phan nghe thấy lúc đêm khuya?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu và khai thác nội dung đoạn đầu của truyện khi Phan bắt đầu dần chú ý tới những âm thanh ở tầng hai để có thể lựa chọn đáp án đúng.

Lời giải chi tiết:

Trong đoạn “ Lại có lần cô trở về nhà khi ngôi nhà đã hoàn toàn yên lặng….. Tiếng nấc thưa dần. Phan chờ mãi…” ở trang 18, SGK có thể thấy được những âm thanh mà nhân vật Phan nghe thấy đêm khuya gồm : Tiếng thở dài, tiếng khóc, tiếng người mẹ.

→ Đáp án đúng: A. Tiếng thở dài → Tiếng khóc → Tiếng người mẹ

Câu 4

Câu 4 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Tìm từ láy có trong các câu văn dưới đây:

Phương pháp giải:

Dựa vào những đặc điểm, dấu hiệu nhận biết của từ láy mà bản thân đã được học để hoàn thành yêu cầu của bài.

Lời giải chi tiết:

- Liền sau đấy là tiếng hỉ mũi rất to và những tiếng nấc tức tưởi.

 → Từ láy: tức tưởi.

- Lần này cộng thêm cả tiếng gõ bát đũa lanh canh khiến cái tầng hai trở nên hết sức nhộn nhạo.

→ Từ láy: lanh canh.

- Nhạc bật lên rộn rã. Tiếng ti vi léo nhéo.

→ Từ lấy: rộn rã, léo nhéo.

→ Nhận xét về cách dùng từ láy của tác giả: Tác giả sử dụng một loại những từ láy tượng thanh để miêu tả chân thực những âm thanh diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của gia đình tầng trên. Cách sử dụng những từ láy miêu tả âm thanh giúp cho hình ảnh truyện trở nên thú vị, đặc sắc, sinh động, người đọc dễ hình dung và cảm nhận truyện.

Câu 5

Câu 5 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Đọc đoạn văn sau và cho biết, nhân vật mẹ của Phan thường làm gì vào buổi sáng sớm?

Phương pháp giải:

Đọc và phân tích nội dung đoạn văn đề bài cho, chú ý đến những chi tiết có nhắc tới nhân vật mẹ của Phan để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

   Nhân vật mẹ của Phan vào buổi sáng sớm thường dậy sớm quạt bếp lò, nấu ấm nước nóng cho cha cô và làm bữa sáng cho cả nhà.

Câu 6

Câu 6 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy tóm tắt truyện Tầng hai. Từ đó nhận xét về cốt truyện và bố cục của văn bản.

Phương pháp giải:

Sau khi đọc toàn bộ văn bản trong SGK, từ ý hiểu và khái quát của mình để tóm tắt truyện và đưa ra những nhận xét về cốt truyện và bố cục văn bản.

Lời giải chi tiết:

Tóm tắt truyện: Phan là một cô gái trẻ sinh ra ở tỉnh lẻ. Gia đình Phan gồm có bố mẹ và chị gái. Họ không phải là gia đình giàu có. Ở quê, từng có lúc mẹ Phan phải đi vay nợ để chăm lo cho con ăn học. Sau khi tốt nghiệp đại học, Phan không về quê lập nghiệp mà ở lại Hà Nội. Phan làm việc năng nổ, chăm chỉ ở Phòng Tiếp thị - Thị trường của một công ty. Cô khao khát trở nên giàu có. Phan kí hợp đồng thuê căn phòng tầng một trong căn nhà hai tầng ở Vân Hồ làm chỗ ở. Phan sống kín đáo, khép mình, sợ gây ồn ào làm phiền chủ nhà sống trên tầng hai. Ở trong phòng riêng, Phan thường nghe được những âm thanh vọng xuống.

Có lúc, Phan nghe được cuộc trò chuyện của đôi vợ chồng, cuộc trò chuyện của người mẹ và anh con trai. Đôi vợ chồng quan tâm đến nhau, anh con trai lo lắng cho sức khỏe của mẹ, còn bà mẹ thì quan tâm, lo lắng cho người con dâu mang thai. Rồi một ngày, chị vợ sinh em bé, căn nhà rộn ràng. Những người trên tầng hai trò chuyện thân mật, đùa vui, cưng nựng em bé mới chào đời. Phan dự định rồi lại rụt rè không dám bước lên tầng hai nhưng rồi Phan cũng lên thăm cháu bé sơ sinh. Lần đầu được nhìn rõ không gian sinh hoạt của gia đình chủ nhà, Phan rất ngạc nhiên. Không ngờ những âm thanh sống động và tiếng nói cười hạnh phúc lại có thể xuất hiện ở nơi chốn giản dị đến thế. Phan nghĩ về gia đình mình, về người mẹ, người chị gái ở quê. Phan hình dung những khuôn mặt thân thương ruột thịt mà lâu rồi Phan đã không mường tượng. Phan nghĩ đó là hạnh phúc, vậy mà lâu nay cô cứ mải mốt tìm kiếm nó ở đẩu ở đâu.

      Nhận xét về cốt truyện: Tầng hai có cốt truyện tâm lí. Sự kiện trong truyện là những việc vụn vặt, nhỏ nhặt; những nỗi lo âu và hi vọng thường nhật được kết nối dựa theo diễn biến tâm lí (tâm trạng, cảm xúc, hồi ức, liên tưởng) của nhân vật chính.

     Nhận xét về bố cục: Văn bản Tầng hai có bố cục gồm năm phần.

+ Phần (1) giới thiệu các nhân vật, phòng trọ, thói quen sinh hoạt và lối sống của Phan, cuộc nói chuyện trong đêm khuya của người mẹ và cô con dâu.

+ Phần (2) kể về công việc của Phan ở công ty, cuộc trò chuyện vào buổi đầu hôm của đôi vợ chồng, cuộc trò chuyện của con dâu với mẹ chồng, tâm trạng của Phan.

+ Phần (3) miêu tả sinh hoạt vào buổi sáng của người trong nhà. Phan nghe được âm thanh, hình dung cử chỉ, hành động, sự quan tâm lẫn nhau của đôi vợ chồng trẻ. Phan quan sát đồ đạc trong căn phòng trọ, nghĩ về quyết tâm lập nghiệp ở thành phố.

+ Phần (4) kể chuyện người vợ sinh em bé, cuộc sống của gia đình chủ nhà khi có thành viên mới; Phan lần đầu tiên lên tầng hai thăm cháu bé, quan sát nơi ở của chủ nhà, ngạc nhiên về hạnh phúc bình dị của họ.

+ Phần (5) nói về việc Phan nhớ nhà, nhớ mẹ, hình dung về những gương mặt của người thân yêu ruột thịt ở quê, suy nghĩ về mục đích sống của cô lâu nay.

Từ cốt truyện và bố cục, có thể thấy trật tự thời gian tuyến tính trong kiểu cốt truyện truyền thống được tác giả kế thừa nhưng làm mới bằng cách để người kể chuyện (Phan) thường xuyên có các liên tưởng, hồi ức, tạo sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ, giữa cuộc sống của gia đình Thắng - cuộc sống của gia đình Phan (ở Hà Nội) - cuộc sống của gia đình Phan (ở tỉnh). Phần mở đầu (1) và phần kết thúc (5) có liên hệ chặt chẽ, tạo một vòng tròn, vừa mở ra/ khép lại câu chuyện về gia đình Thắng, vừa hé mở bức tranh sinh hoạt của gia đình Phan, góp phần thể hiện rõ chủ đề và triết lí nhân sinh của truyện.

Câu 7

Câu 7 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Truyện xảy ra trong những thời điểm nào? Nêu các từ ngữ chỉ thời gian được tác giả sử dụng trong truyện giúp em xác định được các thời điểm đó.

Phương pháp giải:

Từ gợi ý của đề bài, tìm và chỉ ra được những từ ngữ chỉ thời gian có sử dụng trong truyện để từ đó xác định được truyện xảy ra trong những thời điểm nào.

Lời giải chi tiết:

- Truyện xảy ra chủ yếu vào chiều tối, đêm khuya.

-  Các từ ngữ chỉ thời gian được tác giả sử dụng trong truyện giúp em xác định được các thời điểm đó: “Cô đi suốt ngày và chỉ trở về cái hộp chật hẹp của mình sau khi vô tuyến đã chuyển sang chương trình bản tin cuối ngày”, “Luôn lo lắng rằng mình có thể ….nhất là vào lúc đêm khuya…”

Câu 8

Câu 8 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật “bà mẹ” sống trong căn nhà hai tầng được giới thiệu như thế nào? Nêu những chi tiết tiêu biểu trong truyện thể hiện tính cách của nhân vật này.

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản trong SGK, tìm ra những chi tiết và hình ảnh có nhắc tới nhân vật “bà mẹ” trong căn nhà hai tầng, từ đó chỉ ra và đưa nhận xét của bản thân về nhân vật này.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật được giới thiệu: bà mẹ đã già, là cựu thanh niên xung phong, sức khỏe yếu, có bệnh thấp khớp, chân tay hay tê mỏi, đêm ngủ hay nói mê.

- Chi tiết (lời nói, thái độ) thể hiện tính cách của bà mẹ:

+ Lời nói thể hiện lòng nhân hậu, bao dung; bảo ban, an ủi con dâu, con trai: “Mày có ngủ đi không con! - Tiếng người mẹ - Mà cái thằng này nó cũng tệ. Đi đâu phải báo với nhà một tiếng chứ cứ mất mặt như thế, lỡ có chuyện gì. Thôi ngủ đi con ạ. Chắc nó lại ham chơi bạn bè đấy mà. Để mai nó về mẹ cho nó một trận”; “Đang mang thai mà khóc như thế này là không tốt đâu, con ạ. Thôi, chồng nó có gì không nên không phải thì bảo ban lấy nhau mà sống. Ai lại khóc lóc như trẻ con thế. Ngủ đi con!”

+ Lời nói thể hiện sự quan tâm lo lắng cho sức khỏe của con dâu, sự an toàn của con trai: “Mà con có đói thì uống thêm cốc sữa. Chịu khó mà ăn cho con nó khỏe. Lúc tối mẹ thấy mày ăn ít quá, mẹ lại xót. Sắp làm mẹ đến nơi rồi đấy, biết không con”; “Đi cẩn thận con nhé!”; “Ăn cố bát nữa, lấy sữa cho con nó bú đi con.”

+ Khi tiếp xúc với người thuê nhà, bà có những lời nói, cử chỉ tỏ rõ thái độ vui vẻ, niềm nở: “Kìa cháu - Bà chủ nhà vồn vã - Lên đây cháu!”.

Câu 9

Câu 9 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Vì sao nhân vật Phan lại ngẫm nghĩ: “Hóa ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”? Theo em, đây có phải chủ đề của truyện không? Hãy làm rõ ý kiến của em.

Phương pháp giải:

Chú ý phân tích phần cuối của văn bản để thấy được lí do nhân vật Phan ngẫm nghĩ:  “Hóa ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”. Đồng thời thể hiện quan điểm của bản thân về câu nói này có phải chủ đề của truyện không.

Lời giải chi tiết:

Nhân vật Phan lại ngẫm nghĩ: “Hóa ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”. Đây là suy nghĩ đột nhiên, bất ngờ của Phan, trái với điều lâu nay Phan đã thường xuyên nghĩ tới và tự nhắc mình để ghi nhớ, làm theo.

- Phan từng không thích thú gì cuộc sống dưới quê. Cô từng không muốn nghĩ đến quê hương, gia đình của mình vì gia đình Phan ở quê túng thiếu tiền bạc, nghèo khổ, thường hay bất hòa. (“Cô ít khi về dưới quê vì chán những cảnh cãi vã như cơm bữa.”, “Cô đã quá thấm thía nỗi khổ cực do sự nghèo mang lại…”)

- Phan từng quyết tâm phải lập thân, lập nghiệp ở thành phố (“Cô sống chết cũng phải bám lấy đất này, phải mở mày mở mặt tại đây…”)

- Phan thường xuyên nghĩ tới, động viên nhắc nhở mình phải cố gắng để trở thành người thật giàu có. Với Phan, giàu có chính là điều kiện thiết yếu để có được cuộc sống hạnh phúc” (“Cô sẽ phải giàu, thật giàu”)

- Nhưng khi lắng nghe những âm thanh của cuộc sống vọng xuống từ tầng hai, nhất là khi tận mắt quan sát căn phòng hẹp, đồ đạc đơn sơ, giản dị của gia đình chủ nhà, cô bất ngờ nhận thức được rằng: Cuộc sống hạnh phúc không phải là cuộc chạy đua tìm kiếm sự giàu có về vật chất, tiền bạc như cô từng tâm niệm mà có thể có trong một căn nhà chật hẹp, đồ đạc đơn sơ nhưng mọi người được sống chan hòa trong sự quan tâm, chia sẻ, yêu thương lẫn nhau.

Ý nghĩa của Phân ẩn chứa chủ đề của truyện Tầng hai: Hạnh phúc là được sống cuộc đời trong sự quan tâm, chia sẻ, yêu thương. Đây là chủ đề của truyện vì thông điẹp này bộc lộ gián tiếp qua các yếu tố như nhan đề, nhân vật, bối cảnh, điểm nhìn, giọng kể (sự thay đổi trong cách nhìn, cách cảm nghĩ của Phan về cuộc sống); bộc lộ một cách trực tiếp qua ý nghĩ của nhân vật Phan, nhất là ở đoạn cuối truyện (ý nghĩ về hạnh phúc, hình dung về niềm vui giản dị trong gia đình)

Câu 10

Câu 10 (trang 7, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ truyện ngắn Tầng hai, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người với con người trong xã hội hiện đại? Hãy ghi lại suy nghĩ đó bằng một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng)

Phương pháp giải:

Có thể nêu ra các biểu hiện của mối quan hệ giữa con người và con người trong phạm vi cuộc sống xã hội mà các em có trải nghiệm, quan sát; nhận diện những phương diện thái quá, cực đoan của mối quan hệ người - người, hướng đến việc nhận thức và tạo lập các mối quan hệ xã hội gần gũi, thân thiết nhưng biết rõ giới hạn, tôn trọng quyền được riêng tư của mỗi người.

Lời giải chi tiết:

Truyện ngắn Tầng hai đã giúp em có những suy nghĩ riêng về mối quan hệ giữa con người với con người, về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại như sau:

+ Về mối quan hệ giữa con người với con người: Trong xã hội hiện đại, có thể thấy rằng do nhiều yếu tố mà con người đang ngày càng cách xa nhau hơn. Dù ở chung một nhà như Phan hay gia đình sống trên tầng hai của câu chuyện, hay sống cùng xóm, cùng thành phố, chúng ta vẫn thường không quan tâm và trò chuyện nhiều với nhau. Chúng ta nên học cách quan tâm người khác hơn và tạo nhiều mối quan hệ hơn với mọi người ở mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp.

- Về quan niệm hạnh phúc trong xã hội hiện đại: Hạnh phúc rất giản đơn và luôn hiện diện quanh ta mỗi ngày. Hãy sống chậm và để ý nhiều hơn để như Phan, nhận ra rằng “Tất cả chỉ có chừng ấy. Vậy mà nó có thể tạo nên những âm thanh mới sống động làm sao. Phan thực sự ngạc nhiên. Hoá ra hạnh phúc giản dị hơn những gì cô tâm niệm”.