Soạn bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng SGK Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

- Nhân vật đó là Trần Quốc Toản.

- Trần Quốc Toản (1267- 1285) thuộc dòng dõi vua Trần. Cha mất sớm, ông ở với mẹ và được chú là Chiêu Thành Vương dạy dỗ chu đáo. Ngay từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu võ nghệ và lòng quả cảm hơn người, rất ham đọc sách quân sự và có chí lớn. Ông được phong tước Hoài Văn Hầu khi mới 15 tuổi.

- Năm 1282, vua Trần Nhân Tông tổ chức Hội nghị quân sự cấp cao gồm các Vương hầu và tướng lĩnh tại bến Bình Than để bàn kế sách chống giặc Mông - Nguyên. Vì còn ít tuổi nên Trần Quốc Toản không được tham dự Trần Quốc Toản vì hổ thẹn, uất ức đã bóp nát quả cam trong tay lúc nào không biết. Không nản lòng, ông đã tập hợp những người thân thuộc và trai tráng trong vùng thành đạo quân hơn 1000 người tự sắm sửa vũ khí, chiến thuyền và cùng nhau ngày đêm luyện võ, tập trận chờ thời cơ đánh giặc. Đội quân trẻ tuổi của Trần Quốc Toản giương cao lá cờ thêu sáu chữ vàng “Phá cường địch, báo hoàng ân” (phá giặc mạnh, đền ơn vua).

Nhân vật đó là Trần Quốc Toản

Trần Quốc Toản (1267- 1285) thuộc dõng dõi vua Trần. Cha mất sớm, ông ở với mẹ và được chú là Chiêu Thành Vương dạy dỗ chu đáo. Ngay từ nhỏ, ông đã bộc lộ năng khiếu võ nghệ và lòng quả cảm hơn người, rất ham đọc sách quân sự và có chí lớn. Ông được phong tước Hoài Văn Hầu khi mới 15 tuổi.

Năm 1282, vua Trần Nhân Tông tổ chức Hội nghị quân sự cấp cao gồm các Vương hầu và tướng lĩnh tại bến Bình Than để bàn kế sách chống giặc Mông - Nguyên. Vì còn ít tuổi nên Trần Quốc Toản không được tham dự Hội nghị để bàn việc quân.  Hổ thẹn, uất ức, Trần Quốc Toản đã bóp nát quả cam trong tay lúc nào không biết.  Không nản lòng, ông đã tập hợp những người thân thuộc và trai tráng trong vùng thành đạo quân hơn 1000 người tự sắm sửa vũ khí, chiến thuyền và cùng nhau ngày đêm luyện võ, tập trận chờ thời cơ đánh giặc. Đội quân trẻ tuổi của Trần Quốc Toản giương cao lá cờ thêu sáu chữ vàng “Phá cường địch, báo hoàng ân”(phá giặc mạnh, đền ơn vua).

        Năm 1285, quân Mông - Nguyên tràn vào nước ta. Lá cờ thêu sáu chữ vàng của Hoài Văn Hầu xuất hiện trên nhiều mặt trận. Trần Quốc Toản đã trực tiếp chỉ huy đội quân hơn 1000 người sát cánh chiến đấu với quân chủ lực của triều đình góp phần làm nên những chiến thắng vang dội ở Hàm Tử, Tây Kết, Chương Dương. Giặc Mông - Nguyên phải bỏ Thăng Long, chạy về Kinh Bắc (Bắc Ninh) để tìm đường về nước. Trần Quốc Toản được lệnh điều quân đến mai phục chặn đánh địch ở vùng sông Như Nguyệt. Trong trận đánh quyết liệt đó, giặc thua to nhưng không may Trần Quốc Toản đã hy sinh anh dũng khi mới 18 tuổi. Được tin Trần Quốc Toản mất, vua Trần Nhân Tông vô cùng thương tiếc. Nhà vua cho cử hành tang lễ trọng thể, đích thân làm văn tế và truy tặng Trần Quốc Toản tước Hoài Văn Vương.

Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Lịch sử nước ta” ca ngợi về Trần Quốc Toản:

“Thật là một đấng anh hùng

Trẻ con Nam Việt nên cùng noi theo”

       Trần Quốc Toản đã trở thành tấm gương sáng ngời về ý chí và lòng yêu nước để các thế hệ trẻ Việt Nam noi theo. Tên của ông được đặt cho nhiều trường Tiểu học, Trung học ở nước ta và một số con đường của các tỉnh, thành phố trong đó có Bắc Ninh

Số lượng đông hơn sáu trăm người, tinh nhuệ, thiện chiến, ngày đêm miệt mài tập luyện

Là đoàn quân hùng mạnh, chiến đấu vì chính nghĩa nên được bà con vô cùng quý mến.

Đoàn quân của Hoài Văn là là đoàn quân hùng mạnh, chiến đâu vì chính nghĩa nên được bà con vô cùng quý mến.

- Đây là trận đánh cho thấy tài trí hơn người của Trần Quốc Toản

- Tính cách cương trực, mạnh mẽ, thẳng thắn đã kết nghĩa thêm được người tài là Thế Lộc.

- Nhờ sự chỉ huy, kế sách tài tình mà bọn giặc đã bị mắc mưu, dẫn đến thất bại thảm hại.

Sáu trăm hào kiệt chia nhau bố trí trên các ngọn núi chung quanh cánh đồng Ma Lục. Giữa trưa Hoài Văn nhìn thấy quân giặc đang lọt thỏm vào thế trận của mình. Những bao tên lắc lư trên vai, tu tủa nhưunxg mũi tên bịt sắt Chúng tiến lên đầu ngựa húc vào mông ngựa trước, Hoài Văn nín thở nhìn quân giặc, chàng cố lấy lại bình tĩnh.

Quân giặc tiến vào giữa cánh đồng và ngồim in trên lưng ngựa, Hoài Văn và Thế Lộc đều nắm chặt đốc gươm, cán giáo.  Quân giặc rụt rè, tiến đến hàng nghìn mũi tên phóng xuống thẳng đám quân giặc. Quân giặc tranh nhau chạy, ngựa xô vào nhau ngã lổng chổng , nhiều tên giặc ngã sõng soài. Toán gaiwjc chạy đầu tiên ngã chúi dưới một trận mưa tên dữ đội, những người sống xót chạy lộn, va ập vào đám quân chạy hộc tốc. Bấy giờ quân giặc chỉ nghe thấy tiếc núi lở, các chiến sĩ trèo nhanh như vượn đã tới trước mặt quân giặc vung con dao to chém giết fiajwc như chặt chuối. Giặc  không phân biệt trời đất, ngày đêm. 

Hoài Văn chỉ tay vào mặt viên tướng: Bại trận, đến nước này, chúng bay còn muốn chống lại uy trời đó sao? Hãy bỏ giáo quyd hàng, thì còn được toàn tính mạng.

Tên tướng hốt hoảng từ yên ngựa nhảy xuống quỳ trước con ngựa bạch của Hoài Văn Hầu và lá cờ thêu sáu chữ đã nhòe trong bóng tối nhưng vẫn reo phần phật.

Từ việc giới thiệu nhân vật Trần Quốc Toản chuyển sang mưu kế tuyệt diệu trên dãy núi Ma Lục đến câu chuyện về Chiêu Thành Vương (chú của Trần Quốc Toản) gặp khó khăn và đã được người cháu giải cứu.

Từ chương XI đến chương XII -XIII, tuyến truyện thay đổi sang gia đoạn truyện mới, kết thúc trận đánh của Thế Lộc và Hoài Văn tuyến truyện chuyển sang câu chuyện của Chiêu Vương Thành đi đánh đuổi Chiêu Quốc Vương Trần Ích Tắc kẻ đầu hàng quân Nguyên.

Đội quân của Hoài Văn Hầu.

Đội quân Hoài Văn Hầu và Thế Lộc sẽ tiếp viện cho Chiêu Thành Vương

Là người tuổi trẻ tài cao, tuổi trẻ nhưng dũng cảm, mưu trí

Là người tuổi trẻ tài cao, tuổi trẻ nhưng dũng cảm, mưu trí, khiến cho những người dù dặn dày sương gió cũng phải bất ngờ.

* Tuyến Hoài Văn Hầu – Thế Lộc:

– Hoài Văn Hầu chiêu mộ binh sĩ, dựng cờ “Phá cường địch báo hoàng ân”, cùng 600 chàng trai trẻ tìm giặc Nguyên mà đánh.

– Hai đội quân của Hoài Văn Hầu và Thế Lộc gặp nhau ở vùng rừng núi hiểm trở. – Hai đội quân kết hợp với nhau, áp dụng những kế sách đánh quân Nguyên và lập nên một số chiến công oanh liệt.

* Tuyến Chiêu Thành Vương:

– Chiêu Thành Vương và cuộc truy bắt Trần Ích Tắc.

– Chiều Thành Vương lâm trận bị trọng thương, lâm vào tình thể phải liều thân, cảm tử.

– Toán quân lạ tiếp ứng.

– Hai chú cháu nhận ra nhau; Chiêu Thành Vương được chữa lành vết thương; Hoài Văn Hầu chia tay Thế Lộc, hội quân với các cánh quân của triều đình chuẩn bị cho trận đánh lớn.

Tuyến 1:

Sáu trăm hào kiệt chia nhau bố trí trên các ngọn núi chung quanh cánh đồng Ma Lục. Giữa trưa Hoài Văn nhìn thấy quân giặc đang lọt thỏm vào thế trận của mình. Những bao tên lắc lư trên vai, tu tủa nhưunxg mũi tên bịt sắt Chúng tiến lên đầu ngựa húc vào mông ngựa trước, Hoài Văn nín thở nhìn quân giặc, chàng cố lấy lại bình tĩnh.

Quân giặc tiến vào giữa cánh đồng và ngồim in trên lưng ngựa, Hoài Văn và Thế Lộc đều nắm chặt đốc gươm, cán giáo.  Quân giặc rụt rè, tiến đến hàng nghìn mũi tên phóng xuống thẳng đám quân giặc. Quân giặc tranh nhau chạy, ngựa xô vào nhau ngã lổng chổng , nhiều tên giặc ngã sõng soài. Toán gaiwjc chạy đầu tiên ngã chúi dưới một trận mưa tên dữ đội, những người sống xót chạy lộn, va ập vào đám quân chạy hộc tốc. Bấy giờ quân giặc chỉ nghe thấy tiếc núi lở, các chiến sĩ trèo nhanh như vượn đã tới trước mặt quân giặc vung con dao to chém giết giặc như chặt chuối. Giặc  không phân biệt trời đất, ngày đêm. 

Hoài Văn chỉ tay vào mặt viên tướng: Bại trận, đến nước này, chúng bay còn muốn chống lại uy trời đó sao? Hãy bỏ giáo quyd hàng, thì còn được toàn tính mạng.

Tên tướng hốt hoảng từ yên ngựa nhảy xuống quỳ trước con ngựa bạch của Hoài Văn Hầu và lá cờ thêu sáu chữ đã nhòe trong bóng tối nhưng vẫn reo phần phật.

Tuyến 2

Chiêu Vương Thành được lệnh đi đuổi Chiêu Quốc Vương Trần Ích Tắc kẻ đã đầu hàng giặc Nguyên. Trong quá trình đánh đuổi giặc Chiêu Vương Thành đã bị quân giặc bao vây khó đường thoát chạy nhưng lúc đó bất ngờ đội quân của Hoài Văn đã tới ứng cứu và giết hết quân giặc giải vòng vây cho Chiêu Vương Thành.

- Nội dung bao quát: Câu chuyện về anh hùng của đất nước Hoài Văn Hầu tài giỏi, chính trực và căm ghét những người phản quốc.

- Những dấu hiệu: truyện có dấu mốc thời gian và các sự kiện trong quá khứ về các trận đánh.

Nội dung bao quát của văn bản nói về vị tướng trẻ Hoài Văn Hầu một vị anh hùng anh dũng hiên ngang chiến đấu với quân giặc bảo vệ đất nước trước quân giặc. Đồng thời Hoài Văn Hầu là một người anh hùng chính chực căm ghét những người phản quốc đầu hàng theo giặc đều sẽ bị chém đầu. Nên khi thấu Chiêu Vương Thành đánh đuổi quân giặc phản nước theo giặc không suy nghĩ nhiều về lợi ích hay mệnh lệnh được giao sẵn sàng ứng cứu những trận chiến vì đất nước vì nhân dân.

Em nhận biết được đây là thể loại truyện lịch sử vì có dấu mốc thời gian và các sự kiện trong quá khứ về các trận đánh.

Mưu trí, can trường, hiên ngang, yêu nước, căm ghét quân giặc, sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ đất nước.

Một số nét tính cách của nhân vật Hoài Văn Hầu.

- Tuổi nhỏ chí lớn, dũng mãnh, tự tin...

- Giàu lòng yêu nước, căm thù quân xâm lược, khát khao lập chiến công “phá cường

địch báo hoàng ân”.

- Biết cách phối hợp với Thế Lộc để phát huy mưu lược, trí dũng của đôi bên.

- Sống có tình nghĩa, biết ứng xử theo phép tắc của triều đình.

Can đảm, dũng cảm, hiên ngang, quyết đoán yêu nước đặc biệt căm ghét quân giặc, sẵn sàng chiến đấu chống lại giặc ngoại xâm và quân phản nước.

Giúp làm rõ, làm nổi bật những nét đẹp về tính cách và con người của Hoài Văn Hầu.

Sự xuất hiện của nhân vật Thế Lộc làm nổi bật nét tính cách: biết cách phối hợp với đồng đội để phát huy mưu lược, trí dũng của đôi bên, sự xuất hiện của Chiêu Thành Vương làm nổi bật nét tính cách sống có tình nghĩa, biết ứng xử theo phép tắc của triều đình ở Hoài Văn Hầu. Sự xuất hiện của cả hai nhân vật đó cũng góp phần cho thấy Hoài Văn Hầu là người tuổi nhỏ chí lớn, tài cao, dũng mãnh, tự tin; giàu lòng yêu nước, căm thù quân xâm lược, khát khao lập chiến công “phá cường địch báo hoàng ân” ...

Theo em, sự xuất hiện của các nhân vật như Thế Lộc, Chiêu Thành Vương có tác dụng thể hiện tính cách, con người của nhân vật Hoài Văn Hầu, chúng ta có thể thấy được nhiều mặt tính cách một cách toàn vẹn và chú ý hơn, ngoài ra chúng ta còn thấy được tính cách và lòng yêu nước đặc biệt của Hoài Văn Hầu

Tác dụng: giúp cho việc thể hiện chủ đề của văn bản được rõ ràng và chân thực hơn, biểu thị thắng lợi của chúng ta - nét đặc trưng để nhắc nhớ

Sự lặp lại của hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng, con ngựa trắng và đoàn quân gồm toàn những chàng trai trẻ có tác dụng thể hiện chủ đề của văn bản bởi hình ảnh người tướng trẻ cùng đoàn quân anh dung tràn đầy nhựa sống cùng với con ngựa, lá cờ luôn kề bên mỗi lần phất cao ngọn cờ, tiếng ngựa hí là một lần đoàn quân trẻ giành được thắng lợi.

- Sử dụng ngôi kể thứ 3 chân thật và bao quát

- Cách quan sát và miêu tả tinh tế, chân thật.

- Tái hiện bối cảnh lịch sử chân thật cùng ngôn từ ngắn gọn, súc tích.

- Giọng điệu lời văn đầy khí thế và tự hào.

Ngôi kể sử dụng ngôi kể thứ 3 để kể câu chuyện chân thật, mang đến nhiều góc nhìn toàn diện về nhân vật.

Cách quan sát và miêu tả: tinh tế, kĩ lưỡng tái hiện nhân vật toàn cảnh trận đấu và nhân vật diễn ra trong trận chiến.

Tái hiện bối cảnh lịch chân thật cùng ngôn từ sắc lạnh, quả quyết, ngắn ngọn, súc tính 

Ta có thể thấy được qua ngòi bút tinh tế, tác giả khéo léo tái hiện nhân vật và trận đấu toàn vẹn đầy khí thế, khơi ngợi một truyền thống hào hùng đánh và giữa nước của dân tộc ta

Theo em, hình tượng nhân vật Hoài Văn Hầu mà nhà văn Nguyễn Huy Tưởng xây dựng trong văn bản trên với hình tượng Hoài Văn trong Đại Nam quốc sử diễn ca là hình ảnh quả quyết, gan dạ yêu nước được thể hiện rõ ràng chân thật thông qua các chi tiết để lột tả con người cũng như ý chí đánh giặc và miêu tả trận chiến, mưu lược của của Hoài Văn Hầu nhưng trong Đại Nam quốc sử diễn ca hình ảnh anh hùng hiện lên hào hùng tuy nhiên không được toàn vẹn và đanh thép thông qua lời thoại để thấy được cốt canh cũng như tính cách thông qua lời nói một phần.

Hai tác phẩm đều thể hiện toàn vẹn anh hùng nhưng ở hai mặt khác nhau để vẽ lên hình ảnh của anh hùng lịch sử