Bài 15: Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược gai đoạn 1951-1954 SGK lịch sử và địa lí 9 Kết nối tri thức

Mở đầu

Hình dưới đây tái hiện một phần về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” của dân tộc Việt Nam trong thế kỉ XX. Theo em, vì sao chiến thắng Điện Biên Phủ được đánh giá với tầm vóc vĩ đại như vậy? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về chiến thắng này và một số thắng lợi khác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954.

Phương pháp giải:

-Tìm hiểu qua sách báo và internet về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” của dân tộc Việt Nam trong thế kỉ XX.

- Chỉ ra vì sao chiến thắng Điện Biên Phủ được đánh giá với tầm vóc vĩ đại như vậy? Chia sẻ những hiểu biết của em về chiến thắng này và một số thắng lợi khác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954

Lời giải chi tiết:

- Chiến thắng Điện Biên Phủ được đánh giá là “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” vì đã đập tan kế hoạch Nava của Pháp, chấm dứt hoàn toàn ách xâm lược của thực dân Pháp trên đất nước ta.

- Chiến dịch Điện Biên Phủ do Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy, sau 55 ngày đêm chiến đấu vô cùng anh dũng đã toàn thắng

- Một số thắng lợi khác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954 là: Chiến dịch Quang Trung, chiến dịch Hòa Bình, chiến dịch Lai Châu,...

?mục 1a

Mô tả những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận chính trị trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1a). Chính trị (SGK trang 74) .

- Chỉ ra những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận chính trị trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954.

Lời giải chi tiết:

- Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng Cộng sản Đông Dương khẳng định đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng. Đây là mốc đánh dấu bước phát triển mới trong quá trình trưởng thành và lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, là Đại hội kháng chiến thắng lợi

- Để tăng cường mặt trận dân tộc thống nhất, Mặt trận Liên hiệp quốc dân thành lập trên cơ sở hợp nhất Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt

- Đại hội Chiến sĩ thi đua và Cán bộ gương mẫu toàn quốc lần thứ nhất để tổng kết, biểu dương thành tích trong sản xuất và chiến đấu.

?mục 1b

Nêu một số thành tựu tiêu biểu trên lĩnh vực kinh tế trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 - 1954.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1b). Kinh  tế (SGK trang 74) .

- Chỉ ra một số thành tựu tiêu biểu trên lĩnh vực kinh tế trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 - 1954 .

Lời giải chi tiết:

 - Phong trào thi đua sản xuất lập công, vận động sản xuất và thực hành tiết kiệm được triển khai rộng khắp góp phần tăng cường tiềm lực vật chất cho cuộc kháng chiến

- Cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam còn nhận được nguồn viện trợ vật chất từ nhiều nước trên thế giới như: Trung Quốc, Liên Xô,...

?mục 1c

Nêu một số thành tựu tiêu biểu trên mặt trận văn hóa trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 - 1954.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1c). Văn hoá (SGK trang 74) .

- Chỉ ra một số thành tựu tiêu biểu trên mặt trận văn hóa trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 - 1954.

Lời giải chi tiết:

- Cải cách giáo dục tiếp tục được triển khai với phương châm “phục vụ kháng chiến, phục vụ dân sinh, phục vụ sản xuất"

- Nhiều trường chuyên nghiệp, trường sư phạm, trường đại học được thành lập nhằm đào tạo cán bộ kháng chiến, kiến quốc

- Nền văn học, nghệ thuật cách mạng đạt được nhiều thành tựu với nhiều tác phẩm phản ánh về cuộc kháng chiến của dân tộc

?mục 2 1

Kế hoạch Na-va đã bị phá sản như thế nào?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2.Những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận quân sự (SGK trang 75,76,77) .

- Chỉ ra sự phá sản của kế hoạch Na-va và mô tả những thắng lợi tiêu biểu trong cuộc Tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ  .

Lời giải chi tiết:

Kế hoạch Na-va đã bị phá sản hoàn toàn bởi thắng lợi cuộc tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ.

?mục 2 2

Hãy mô tả những thắng lợi tiêu biểu trong cuộc Tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2.Những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận quân sự (SGK trang 75,76,77) .

- Chỉ ra sự phá sản của kế hoạch Na-va và mô tả những thắng lợi tiêu biểu trong cuộc Tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ  .

Lời giải chi tiết:

- Cuộc Tiến công chiến lược Đông – Xuân 1953 – 1954

+ Tấn công một số địa bàn có tầm quan trọng về chiến lược mà quân Pháp tương đối yếu, nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, giải phóng đất đai và buộc chúng phải phân tán lực lượng đối phó

+ Quân chủ lực Việt Nam đã tấn công Lai Châu (12/1953), Tây Nguyên (2/1954); liên quân Lào – Việt cũng tổ chức tiến công ở Trung Lào (12/1953), Thượng Lào (1/1954). Kết quả, Pháp buộc phải phân tán lực lượng thành năm nơi tập trung quân là: đồng bằng Bắc Bộ, Điện Biên Phủ, Xê-nô, Luông Pha-bang, Plây-ku

- Chiến dịch Điện Biên Phủ:

+ Công tác chuẩn bị cho chiến dịch được xúc tiến khẩn trương với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”

+ Đợt 1: Tiêu diệt cứ điểm Him Lam và toàn bộ phân khu Bắc

+ Đợt 2: Tiến công các cứ điểm phía đông phân khu Trung tâm, tiến công và kiểm soát sân bay Mường Thanh, hạn chế việc tiếp viện của quân Pháp

+ Đợt 3: Tiến đánh các cứ điểm của phân khu Trung tâm và phân khu Nam

?mục 3

Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy mô tả những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận ngoại giao trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 – 1954.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 3. NHỮNG THẮNG LỢI TIÊU BIỂU TRÊN MẶT TRẬN NGOẠI GIAO và tư liệu(SGK trang 77) .

- Chỉ ra những thắng lợi tiêu biểu trên mặt trận ngoại giao trong kháng chiến chống thực dân Pháp giai đoạn 1951 - 1954

Lời giải chi tiết:

- Liên minh nhân dân Việt – Miên – Lào thành lập đã thúc đẩy sự kết hợp chặt chẽ giữa quân dân ba nước Đông Dương

- Cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam cũng nhận được sự ủng hộ tích cực của các lực lượng yêu chuộng hoà bình ở Pháp và nhiều quốc gia trên thế giới.

- Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia đàm phán và kí kết Hiệp định Giơ-ne-vơ về lập lại hòa bình ở Đông Dương, buộc thực dân Pháp phải rút quân về nước

- Mỹ thất bại trong âm mưu kéo dài, mở rộng, quốc tế hoá chiến tranh xâm lược Đông Dương

?mục 4

Hãy nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của kháng chiến chống thực dân pháp (SGK trang 78) .

- Chỉ ra nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Lời giải chi tiết:

- Nguyên nhân thắng lợi: 

+ Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, với đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo.

+ Truyền thống yêu nước của dân tộc, chủ nghĩa anh hùng cách mạng được phát huy mạnh mẽ đã củng cố, mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất vì mục tiêu độc lập dân tộc.

+ Hệ thống chính quyền dân chủ nhân dân trong cả nước ngày càng vững mạnh. Hậu phương được củng cố và phát triển vững chắc; lực lượng vũ trang ba thứ quân được xây dựng và không ngừng trưởng thành trong chiến đấu.

+ Sự liên minh đoàn kết với cuộc kháng chiến của nhân dân Lào và Cam-pu-chia cùng chống một kẻ thù chung là thực dân Pháp xâm lược; sự đồng tình ủng hộ của các nước xã hội chủ nghĩa như và các lực lượng yêu chuộng hoà bình trên thế giới

- Ý nghĩa lịch sử:

+ Chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược và ách thống trị của thực dân Pháp trong gần một thế kỉ ở Việt Nam

+ Miền Bắc được giải phóng, chuyển sang giai đoạn tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa, tạo cơ sở cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

+ Giáng đòn nặng nề vào tham vọng xâm lược, nô dịch của chủ nghĩa thực dân, góp phần làm tan rã hệ thống thuộc địa kiểu cũ, cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc các nước Á, Phi và Mỹ La-tinh

Luyện tập 1

Hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) về các thắng lợi về các thắng lợi tiêu biểu của quân dân Việt Nam trong giai đoạn 1951 – 1954.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1,2,3. (SGK trang73,74,75,76,77).

- Chỉ ra các thắng lợi về các thắng lợi tiêu biểu của quân dân Việt Nam trong giai đoạn 1951 – 1954

và vì sao Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kiện "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Vì sao nói: Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kiện "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu"?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1,2,3. (SGK trang73,74,75,76,77).

- Chỉ ra các thắng lợi về các thắng lợi tiêu biểu của quân dân Việt Nam trong giai đoạn 1951 – 1954

và vì sao Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kiện "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu

Lời giải chi tiết:

- Chiến dịch này có một ý nghĩa rất lớn và đã đi vào lịch sử nhân loại bởi đây là lần đầu tiên quân đội của một nước từng là thuộc địa ở châu Á đánh bại đội quân hiện đại và tối tân của một cường quốc châu Âu, được hỗ trợ bởi đồng minh là Hoa Kỳ trong một chiến dịch quân sự lớn

- Thắng lợi của Quân đội Nhân dân Việt Nam còn được xem là một cột mốc đánh dấu thất bại hoàn toàn của Pháp trong nỗ lực tái gây dựng thuộc địa Đông Dương nói riêng và đế quốc thực dân của họ nói chung sau Chiến tranh thế giới thứ hai, qua đó chấm dứt hơn 400 năm tồn tại của chủ nghĩa thực dân cũ trên thế giới này

Vận dụng 1

Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet, xây dựng infographic giới thiệu về một thắng lợi quân sự tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

Phương pháp giải:

-  Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet, xây dựng infographic về một thắng lợi quân sự tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Lời giải chi tiết:

Giới thiệu về Chiến dịch Điện Biên Phủ:

- Điện Biên Phủ là nơi tập trung hàng chục tiểu đoàn bộ binh, pháo binh, xe tăng, với lực lượng lúc đông nhất là hơn 16 200 quân, được bố trí thành 49 cứ điểm, chia thành ba phân khu, được đánh giá là “pháo đài bất khả xâm phạm”.

- Đầu tháng 12/1953, Bộ Chính trị quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ, cử Đại tướng Võ Nguyên Giáp là Bí thư Đảng uỷ kiêm Tư lệnh Mặt trận và thông qua phương án tác chiến là “đánh nhanh, thắng nhanh”

- Tuy nhiên, sau khi đánh giá tình hình lực lượng giữa hai bên, phương án tác chiến đã được chuyển sang “đánh chắc, tiến chắc”. Công tác chuẩn bị cho chiến dịch được xúc tiến khẩn trương với khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”.

- Chiến dịch chia ra làm 3 đợt tấn công:

+ Đợt 1: Tiêu diệt cứ điểm Him Lam và toàn bộ phân khu Bắc

+ Đợt 2: Tiến công các cứ điểm phía đông phân khu Trung tâm, tiến công và kiểm soát sân bay Mường Thanh, hạn chế việc tiếp viện của quân Pháp

+ Đợt 3: Tiến đánh các cứ điểm của phân khu Trung tâm và phân khu Nam

Vận dụng 2

Hãy sưu tầm một số tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954)

Phương pháp giải:

-Tìm hiểu qua sách báo và internet về một số tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954).

Lời giải chi tiết:

Một số tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954): Đồng chí (Chính Hữu); Tây Tiến (Quang Dũng); Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ); Thăm lúa (Trần Hữu Thung); Hoan hô chiến sĩ Điện Biên (Tố Hữu)…