Tục ngữ là những câu nói đúc kết từ kinh nghiệm sống của dân gian, thể hiện những quan niệm, giá trị đạo đức, lối sống tốt đẹp của người Việt Nam. Trong kho tàng tục ngữ phong phú ấy, những câu tục ngữ về truyền thống đạo lý đóng vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần định hướng con người sống tốt, sống đẹp, làm người có ích cho xã hội.
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Giấy rách phải giữ lấy lề
Chết giả mới biết dạ anh em
Lá lành đùm lá rách
Anh em trong nhà, đóng cửa dạy nhau
Tiền bạc đi trước, mực thước đi sau
Ở hiền gặp lành
Uống nước nhớ nguồn
Sông có khúc, người có lúc
Hết tiền tài, hết nhân nghĩa
Thức lâu mới biết đêm dài, ở lâu mới biết con người có nhân
Cứu vật, vật trả ơn, cứu nhân, nhân trả oán
Giận mất khôn, no mất ngon
Kính lão đắc thọ
Nọc người bằng mười nọc rắn
Trách mình trước, trách người sau
Cái nết đánh chết cái đẹp
Một miếng khi đói bằng một gói khi no
Ăn trông nồi, ngồi trông hướng
Có công mài sắt, có ngày nên kim
Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
Một câu nhịn là chín câu lành
Quân tử nông chân, tiểu nhân nông bụng
Tốt danh hơn lành áo
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Lòng sông lòng bể dễ dò, ai từng bẻ thước mà đo lòng người
Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường đi
Có ơn phải sợ, có nợ phải trả
Hay làm thì giàu, hay cầu thì nghèo
Muốn ăn cá cả, phải thả câu dài
Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo
Có cứng mới đứng được đầu gió
Thắng không kiêu, bại không nản
Có chí thì nên
Đói cho sạch, rách cho thơm
Kiến tha lâu đầy tổ
Thánh nhân đãi kẻ khù khờ
Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người
Ai giàu ba họ, ai khó ba đời
Khôn ngoan chẳng lo nói nhiều, người khôn dù nói nửa điều cũng khôn
Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy
Ăn lắm thì hết miếng ngon, nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ
Chớ đi ngày bảy, chớ về ngày ba
Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy.
Nực cười châu chấu đá xe
Tưởng rằng chấu ngã, ai dè xe nghiêng.
Tre già măng mọc.
Không có lửa sao có khói.
Đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết.
Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
Thương người như thể thương thân.
Một giọt máu đào hơn ao nước lã.
Chia ngọt sẻ bùi.
Kính già, già để tuổi cho.
Nước lã mà vã nên hồ
Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan.
Giúp lời, không ai giúp của; giúp đũa, không ai giúp cơm.
Một mặt người bằng mười mặt của.
Thất bại là mẹ thành công
Con hát mẹ khen hay.
Ăn cây nào rào cây ấy.
Cá mạnh vì nước.
Cái răng cái tóc là góc con người.
Cây ngay không sợ chết đứng.
Chết vinh còn hơn sống nhục.
Con sâu làm rầu nồi canh.
Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm.
Lá rụng về cội.
Lời chào cao hơn mâm cỗ.
Lửa thử vàng, gian nan thử sức.
Một điều nhịn, chín điều lành.
Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm.
Người ta là hoa đất.
Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài.
Qua sông nên phải lụy đò.
Trăm nghe không bằng một thấy.
Vắng chủ nhà, gà vọc niêu tôm.
Việc nhà thì nhác, việc chú bác thì siêng.
Yêu trẻ, trẻ đến nhà.
Bụng làm dạ chịu.
Yêu nên tốt, ghét nên xấu.
Có trăng, phụ đèn.
Tham phú, phụ bần.
Yêu vì nết, chẳng chết vì người.
Méo mó có hơn không.
Trót đa mang phải đèo bòng.
Bỏ thì thương, vương thì tội.
Đứt gánh giữa đường.
Thắm lắm phai nhiều.
Đổi trắng thay đen.
Cá chậu chim lồng.
Được ta, xót xa người.
Già kén kẹn hom.
Chanh chua chớ phụ, ngọt bòng chớ ham.
Trai nhớ vợ cũ, gái nhớ chồng xưa.
Ép dầu ép mỡ, ai nỡ ép duyên.
Thuyền theo lái, gái theo chồng.
Xa mặt cách lòng.
Miếng trầu nên dâu nhà người.
Giàu đâu những kẻ ngủ trưa
Sang đâu những kẻ say sưa tối ngày
Trăm năm giữ vẹn chữ tòng
Sống sao thác vậy một chồng mà thôi
Tục ngữ về truyền thống đạo lý là những bài học quý giá về cuộc sống, giúp con người định hướng hành vi, đạo đức, lối sống. Ngày nay, dù xã hội đã có nhiều thay đổi, nhưng những giá trị đạo đức truyền thống vẫn luôn giữ nguyên ý nghĩa. Giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp này là trách nhiệm của mỗi người, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, giàu tình người.
