Soạn bài Tập làm thơ tám chữ (chi tiết)

Phần I

I. NHẬN DIỆN THỂ THƠ TÁM CHỮ

(trang 148, SGK Ngữ văn 9, tập 1)

1. Đọc các đoạn thơ sau:

2. Suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu sau:

a) Nhận xét về số chữ trong mỗi dòng ở các đoạn thơ trên.

b) Tìm những chữ có chức năng gieo vần ở mỗi đoạn. Vận dụng kiến thức về vần chân, vần lưng, vần liền, vần gián cách đã học để nhận xét về cách gieo vần của từng đoạn.

c) Nhận xét về cách ngắt nhịp ở mỗi đoạn thơ trên.

Trả lời:

a. Mỗi dòng ở các đoạn thơ có 8 chữ.

b. Có nhiều cách gieo vần (vần chân, vần lưng, vần liền, vần gián cách) nhưng phổ biến nhất vẫn là gieo vần chân:

- Đoạn thơ (a): vần chân liền tan – ngàn (câu 2 – 3), bừng – rừng (câu 6 – 7).

- Đoạn thơ (b): vần chân liền học – nhọc (câu 3 – 4), bà – xa (câu 5 -6).

- Đoạn thơ (c): vần chân cách ngát – hát (câu 1 – 3), non – son (câu 2 – 4), đứng – dựng (câu 5 – 7), tiên – nhiên (câu 6 – 8).

c. Cách ngắt nhịp tự do, linh hoạt diễn tả những trạng thái khác nhau.

Phần II

II. LUYỆN TẬP NHẬN DIỆN THỂ THƠ TÁM CHỮ

Câu 1 (trang 150 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Đoạn thơ sau trích trong bài Tháp đổ của Tố Hữu. Hãy điền vào chỗ trống cuối các dòng thơ một trong các từ ca hát, bát ngát, ngày qua, muôn hoa sao cho phù hợp.

  Hãy cắt đứt những dây đàn /…/

Những sắc tàn vị nhạt của /…/

       Nâng đón lấy màu xanh hương /…/

     Của ngày mai muôn thuở với /…/.

Trả lời:

Hãy cắt đứt những dây đàn ca hát

   Những sắc tàn vị nhạt của ngày qua

         Nâng đón lấy màu xanh hương bát ngát

          Của ngày mai muôn thuở với muôn hoa.

Câu 2 (trang 150 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Đoạn thơ sau trích trong bài Vội vàng của Xuân Diệu. Hãy điền vào chỗ trống cuối các dòng thơ một trong các từ cũng mất, đất trời, tuần hoàn sao cho đúng vần.

Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,

Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,

Mà xuân hết, nghĩa là tôi /…/;

Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật.

Không cho dài thời trẻ của nhân gian,

Nói làm chi rằng xuân vẫn /…/

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!

Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi,

Nên bâng khuâng tôi tiếc cả /…/;

Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,

Khắp sông núi vẫn than phiền tiễn biệt…

Trả lời:

- Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất

- Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn

- Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời

Câu 3 (trang 151 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Đoạn thơ sau trong bài Tựu trường của Huy Cận đã bị chép sai ở câu thứ ba. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và thử tìm cách sửa lại cho đúng.

Giờ nao nức của một thời trẻ dại

Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!

Những chàng trai mười lăm tuổi rộn rã,

Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.

Trả lời:

- Đoạn thơ trong bài “Tựu trường” của Huy Cận đã bị chép sai ở câu thơ thứ ba với từ “rộn rã”. Âm tiết cuối của câu thơ này phải mang thanh bằng và hiệp vần với chữ “gương” ở cuối câu thơ trước đó; đồng thời cụm từ “vào trường” còn có  tác dụng liên kết về ý với toàn bài.

- Sửa lại:

Giờ náo nức của một thời trẻ dại

Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương

Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường

Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.

Câu 4 (trang 151 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Hãy làm một bài (hoặc một đoạn thơ) theo thể tám chữ với nội dung và vần, nhịp tự chọn để thực hành trên lớp.

Trả lời:

Tự làm một bài thơ tám chữ (tham khảo):

   Đó là nơi tôi hằng yêu mến nhất

          Ngôi trường xưa bé nhỏ dưới lùm cây

 Bao bạn bè ở lứa tuổi thơ ngây

                    Cùng tôi sống những tháng ngày tươi đẹp...

Phần III

III. THỰC HÀNH LÀM THƠ TÁM CHỮ

Câu 1 (trang 151 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Tìm những từ thích hợp (đúng thanh, đúng vần) để điền vào chỗ trống trong khổ thơ sau:

             Trời trong biếc không qua mây gợn trắng

      Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa

Hoa lựu nở đầy một /…/ đỏ nắng

     Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay /…/.

                                 (Theo Anh Thơ, Trưa hè)

Trả lời:

Trời trong biếc không qua mây gợn trắng

Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa

Hoa lựu nở đầy một vườn đỏ nắng

Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay qua.

Câu 2 (trang 151 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần, hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trước.

Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ

            Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường

     Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã

/…/

Trả lời:

Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ

            Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường

     Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã

      Sao trong lòng giờ vẫn cứ vấn vương

Câu 3 (trang 151 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Mỗi nhóm, tổ cử đại diện đọc và bình trước lớp bài thơ đã chuẩn bị. Cả lớp, dưới sự hướng dẫn của thầy, cô giáo, tham gia nhận xét, đánh giá các bài thơ đã được đọc, bình:

– Bài thơ có đúng thể tám chữ không?

– Bài thơ đã có vần chưa? Cách gieo vần, ngắt nhịp đúng, sai, đặc sắc như thế nào?

– Kết cấu bài thơ có hợp lí không? Nội dung cảm xúc có chân thành, sâu sắc không?

– Chủ đề bài thơ đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Gợi ý: Ngoài nhận xét về vần, nhịp đã đạt chưa, nếu có bài thơ hay, câu thơ hay nên “bình” để làm sáng rõ cái hay, cái đẹp của bài thơ, câu thơ.

Đoạn thơ tham khảo:

Lòng chợt buồn nhớ lại thời thơ ấu

    Thời gian trôi thấm thoát đã lớn khôn

    Kỉ niệm ngày xưa bao điều chôn giấu

    Bỗng ùa về trong nỗi nhớ quê hương.

Loigiaihay.com