Luyện từ và câu: Dấu gạch ngang trang 45 SGK Tiếng Việt 4 tập 2

I. Nhận xét

1. Tìm các câu có chứa dấu gạch ngang (dấu -) trong các đoạn văn sau:

a) Thấy tôi sán đến gần, ông hỏi tôi:

-  Cháu con ai?

- Thưa ông, cháu là con ông Thư.

Duy Khánh

b) Con cá sấu này da màu xám ngoét như da cây bần, gai lưng mọc chừng ba đốt ngón tay, trông dễ sợ. Cái đuôi dài – bộ phận khỏe nhất của con vật kinh khủng dùng để tấn công – đã bị trói xếp vào bên mạng sườn.

Theo Đoàn Giỏi

c) Để quạt điện được bền, người dùng nên thực hiện các biện pháp sau đây:

- Trước khi bật quạt, đặt quạt nơi chắc chắn để chân quạt tiếp xúc đều với nền.

- Khi điện đã vào quạt, tránh để cánh quạt bị vướng víu, quạt không quay được sẽ làm nóng chảy cuộn dây trong quạt.

- Hằng năm, tra dầu mỡ vào ổ trục, bộ phận điều khiển hướng quay của quạt, nhưng không nên tra quá nhiều, vì dầu mỡ sẽ chảy vào trong làm hỏng dây bên trong quạt.

- Khi không dùng, cất quạt vào nơi khô, mát, sạch sẽ, ít bụi bặm.

Theo Phạm Đình Cương

Gợi ý:

Con quan sát thấy câu nào có dấu gạch ngang phía trước chính là câu cần tìm.

Trả lời:

Các câu có chứa dấu gạch ngang là:

-     Cháu con ai?

-    Thưa ông, cháu là con ông Thư.

Cái đuôi dài - bộ phận khỏe nhất của con vật kinh khủng dùng để tấn công - đã bị trói xếp vào bên mạng sườn.

-     Trước khi bật quạt, tiếp xúc đều với nền.

-     Khi điện đã vào quạt- nóng chảy cuộn dây trong quạt.

-     Hàng năm, tra dầu mỡ, dây bên trong quạt.

-     Khi không dùng... sạch sẽ, ít bụi bặm.

2. Theo em, trong mỗi đoạn văn, dấu gạch ngang có tác dụng gì?

Gợi ý:

Con quan sát rồi trả lời.

Trả lời:

Ở câu a dấu gạch ngang chỉ rõ chỗ bắt đầu lời nói của nhân vật.

Ở câu b dấu gạch ngang dùng để đánh dấu phần chú thích, trong câu.

Ở  câu c dấu gạch ngang dùng để đánh dấu các điểm được liệt kê.

II. Luyện tập

1. Tìm dấu gạch ngang trong bài Quà tặng cha và nêu tác dụng của mỗi dấu:

Quà tặng cha

Mỗi bữa Pa-xcan đi đâu về khuya thấy bố mình – một viên chức tài chính – vẫn cặm cụi trước bàn làm việc. Anh rón rén lại gần. Ông bố vẫn mải mê với những con số: Ông đang phải kiểm tra sổ sách.

“Những dãy tính cộng hàng ngàn con số, một công việc buồn tẻ làm sao!” – Pa-xcan nghĩ thầm. Trong óc chàng sinh viên trẻ tuổi chợt lóe lên một tia sáng. Anh lặng lẽ rút về phòng mình và vạch một sơ đồ gì đó lên giấy.

Mươi hôm sau, ông bố rất ngạc nhiên thấy con ôm một vật gì kì lạ đặt trước bàn mình.

- Con hi vọng món quà nhỏ này có thể làm bố bớt nhức đầu vì những con tính – Pa-xcan nói.

Thì ra đó là một thứ máy cộng trừ mà Pa-xcan đã đặt hết tình cảm của người con vào việc chế tạo. Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới, tổ tiên của những chiếc máy tính điện tử hiện đại.

Theo Lê Nguyên Long, Phạm Ngọc Toàn

Gợi ý:

Dấu gạch ngang có những tác dụng như sau:

- Đánh dấu chỗ bắt đầu lời nói của nhân vật trong đối thoại.

- Đánh dấu phần chú thích.

- Đánh dấu các ý trong một đoạn liệt kê.

Trả lời:

-  Một viên chức tài chính" (2 dấu gạch ngang này chỉ rõ phần chú thích trong câu).

-  Pa-xcan nghĩ thầm" (dấu này dùng để phân cách ý nghĩ của nhân vật với lời văn viết về nhân vật của tác giả).

-  Con hi vọng món quà... nhức đầu vì những con tính" (dấu này dùng để đánh dấu lời nói của nhân vật).

-  Pa-xcan nói" (dấu này dùng để phân cách lời nói của nhân vật với lời văn viết về nhân vật của tác giả).

Chú ý: Giữa tên Pa-xcan cũng có gạch nối. Dấu này dùng để nối các tiếng trong một từ được phiên âm từ ngôn ngữ nước ngoài.

2. Viết một đoạn kể lại cuộc nói chuyện giữa bố hoặc mẹ với em về tình hình học tập của em trong tuần qua, trong đó có dùng dấu gạch ngang để đánh dấu các câu đối thoại và đánh dấu phần chú thích.

Gợi ý:

Con suy nghĩ để hoàn thành bài tập.

Trả lời:

Đoạn văn tham khảo:

Sáng chủ nhật, mẹ em gọi em lại và hỏi em về tình hình học tập của em trong tuần qua.

Mẹ em nói:

-    Trong tuần qua, kết quả học tập của con như thế nào?

-    Con học vẫn tốt mẹ ạ!

-    Có môn nào con bị sụt điểm không?

-    Thưa mẹ, không có. Môn nào con cũng đạt điểm 9 hoặc 10, kế cả các bài kiểm tra miệng cũng như kiểm tra viết.

-    Thế thì tốt, nhưng con chớ có chủ quan. Phải luôn luôn siêng năng cần mẫn vì siêng năng, cần mẫn là đức tính hàng đầu mà mỗi học sinh phải có.

-    Thưa mẹ, vâng ạ.