Giải Bài tập đọc hiểu: Đường về quê mẹ trang 21 sách bài tập Ngữ văn 8 - Cánh diều

1

Câu 1 (trang 21, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Nhan đề bài thơ Đường về quê mẹ được đặt theo cách nào?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và đối chiếu với nhan đề.

Lời giải chi tiết:

Đáp án D

2

Câu 2 (trang 21, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Người bộc lộ cảm xúc trong bài thơ là ai và hiện ra qua từ ngữ nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản.

Lời giải chi tiết:

Đáp án B

3

Câu 3 (trang 21, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Phương án nào chỉ ra đúng cách ngắt nhịp của khổ thơ sau? 

Thúng cắp bên hông, nón đội đầu, 
Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu 
Trông u chẳng khác thời con gái 
Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn thơ và chỉ ra cách ngắt nhịp.

Lời giải chi tiết:

Đáp án D

4

Câu 4 (trang 21, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ và chỉ ra cách gieo vần.

Lời giải chi tiết:

Đáp án D

5

Câu 5 (trang 21, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Phương án nào chỉ ra đúng bố cục và nội dung của từng phần trong bài thơ? 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và chia bố cục.

Lời giải chi tiết:

Đáp án C

6

Câu 6 (trang 22, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Liệt kê các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người được thể hiện trong tác phẩm. 

Phương pháp giải:

Tìm các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ sau đó đưa ra nhận xét.

Lời giải chi tiết:

Thiên nhiên trên con đường về quê mẹ: Mây bay sắc trắng ngần, những rặng đề, những dòng sông trắng uốn lượn, dải đê, cồn xanh, bãi tía, chiều mát nắng nhạt vàng, trời xanh cò trắng bay từng lớp, xóm chợ, xác lá bàng phơi trên những mái lều. 

→ Về màu sắc, đường nét,... của bức tranh thiên nhiên: Bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc với màu trắng ngần của mây, trắng bạc của dòng sông, màu trắng lóa của chiếc nón đội đầu, màu trắng muốt của cánh cò bay từng lớp; màu xanh đậm của những rặng đề, của những cồn xanh bờ bãi chạy dọc theo con đường về quê ngoại. Con đường về quê ngoại uốn lượn theo bờ đê của dòng sông đẹp mềm mại như đường nét trong một bức tranh vẽ tươi sáng của kí ức tuổi thơ. 

Con người trên con đường về quê mẹ: Người xới cà, ngô rộn bốn bề, đoàn người về ấp gánh khoai lang, những người quen. 

→ Về vẻ đẹp tâm hồn của những người dân quê: chăm chỉ, vui vẻ trong cuộc sống lao động hằng ngày - chăm sóc, vun xới mùa màng, cùng nhau trò chuyện thân mật lúc làm đồng, làm bãi,... chất phác, hồn hậu, mộc mạc, hồ hởi, luôn quan tâm đến người khác.

Người mẹ: Thúng cắp bên hông, nón đội đầu; Khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu; Mắt sáng, môi hồng, má đỏ au; Tà áo nâu in giữa cánh đồng; Bóng u hay bóng người thôn nữ; Cúi nón mang đi cặp má hồng; Ai cũng khen u nết thảo hiền. 

→ Về vẻ đẹp tâm hồn của người mẹ: Người mẹ mang những vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ thôn quê Việt Nam xưa. Lấy chồng xa quê, mỗi năm chỉ vào dịp Tết đến, xuân về mới có dịp trở về thăm quê ngoại. Mẹ dẫn theo các con về để nhận họ hàng, nhận quê hương,... Bằng cách ấy, người mẹ đã kết nối tâm hồn trẻ thơ của các con với quê ngoại, bồi đắp cho các con tình yêu và sự gắn bó ấm áp với quê hương, nguồn cội,... 

7

Câu 7 (trang 22, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Bài thơ đã diễn tả được tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ? 

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và rút ra tâm trạng của nhà thơ.

Lời giải chi tiết:

 - Bài thơ là hồi ức của tác giả về những kỉ niệm đẹp thời thơ ấu được mẹ dẫn về thăm quê ngoại vào mỗi mùa xuân. Cậu bé ngày ấy mang tâm trạng háo hức, chờ đợi, thích thú, hạnh phúc khi được cùng mẹ về với thế giới của cảnh quê, người quê vui tươi, ấm áp. Còn hiện tại, khi tác giả đang hồi tưởng lại những mùa xuân ngày trước, hẳn là có sự bồi hồi, thương nhớ kí ức tươi đẹp của tuổi thơ. 

- Bài thơ thể hiện tình cảm yêu thương của tác giả dành cho mẹ và quê hương. 

8

Câu 8 (trang 22, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Em thích nhất hình ảnh, chi tiết nào trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả bằng lời hoặc vẽ lại bức tranh thể hiện hình ảnh, chi tiết đó. 

Phương pháp giải:

Chọn hình ảnh chi tiết em thích và miêu tả lại.

Lời giải chi tiết:

Em thích nhất hình ảnh thiên nhiên trên đường về quê mẹ với đủ đường nét, màu sắc tinh tế. Mây bay sắc trắng ngần, những rặng đề, những dòng sông trắng uốn lượn, dải đê, cồn xanh, bãi tía, chiều mát nắng nhạt vàng, trời xanh cò trắng bay từng lớp, xóm chợ, xác lá bàng phơi trên những mái lều. Một bức tranh thôn quê đẹp làm sao.

9

Câu 9 (trang 22, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Tìm đọc thêm các bài thơ bảy chữ về đề tài gia đình, quê hương đất nước,... Ghi lại một số câu thơ em có ấn tượng sâu sắc.

Phương pháp giải:

Tìm các bài thơ về gia đình, quê hương đất nước thông qua internet, sách vở,...

Lời giải chi tiết:

THU ĐIẾU

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối, ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

10

Câu 10 (trang 22, SBT Ngữ văn 8 Cánh diều, tập 1):

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: 

CON HÃY THƯƠNG EM 

Tại sao bố lại chiều em bé 
- Tại lúc sinh em bà mất rồi 
Con được suốt ngày bà dỗ bế 
Em đi nhà trẻ chỉ nằm nôi 

Sáu tháng tuổi em viêm phổi đốm 
Đùi nhỏ không còn cả chỗ tiêm 
Em tím lặng khóc không thành tiếng
Nhớ lại bây giờ bố vẫn thương 

Khi con bé bố chưa bận rộn 
Hay đèo con những buổi chiều êm 
Nay có buổi cả nhà về muộn 
Em tự chơi tha thẩn bên thềm 

Thấy không con, em mình lên bảy 
Chỉ bằng con người ta lên năm 
Con có thấy mỗi lần em khóc 
Tiếng nấc em như tự nuốt thầm  

1984 

(Vũ Quần Phương, Tuyển tập, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2012) 

a) Bài thơ Con hãy thương em là lời của ai nói với ai và về điều gì? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về bài thơ. 

b) Qua các chi tiết trong bài thơ, hình ảnh em bé hiện lên như thế nào? Người bố dành tình cảm cho em ra sao? 

c) Qua bài thơ, em cảm nhận được như thế nào về nhân vật người bố? 

d) Hãy đoán xem sau khi nghe người bố trả lời, người con trong bài thơ sẽ thay đổi câu hỏi ban đầu như thế nào hoặc sẽ có cảm xúc, suy nghĩ,... ra sao? 

e) Sưu tầm, ghi lại những câu thơ, câu ca dao hay về tình cảm anh em, chị em trong gia đình và chia sẻ cùng các bạn. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và thực hiện các yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

a)Bài thơ Con hãy thương em là lời của người cha dành cho người con lớn về lí do “Tại sao bố lại chiều em bé” 

Cảm nhận: đây là bài thơ hay về lời dặn dò của người cha dành cho đứa con lớn phải biết thương yêu, chia sẻ, nhường nhịn với em nhỏ 

b) Hình ảnh em bé hiện lên qua những chi tiết “chỉ nằm nôi”, “Sáu tháng tuổi em viêm phổi đốm”, “Đùi nhỏ không còn cả chỗ tiêm”, “Em tím lặng khóc không thành tiếng”, “Em tự chơi tha thẩn bên thềm”, “Tiếng nấc em như tự nuốt thầm”. Qua đó thấy được tình cảm yêu thương cụ thể, sâu sắc, cảm giác thương cảm, xót xa, sự yêu chiều của người cha dành cho đứa con bé nhỏ, hay đau ốm,... 

c)  Qua bài thơ, em thấy nhân vật người bố hiện lên là một người vô cùng yêu thương con, quan tâm đến các con, luôn chia sẻ để người con lớn hiểu, không so bì, tị nạnh với em. 

d)

- Ban đầu người con lớn “Tại sao bố lại chiều em bé”: thắc mắc, băn khoăn, có ý so bì, tị nạnh, trách móc bố chiều em hơn chiều mình,.... 

- Sau đó, người cha đã giải thích về lí do quan tâm hơn đến đứa con nhỏ được thể hiện qua những chi tiết sau: “Sáu tháng tuổi em viêm phổi đốm”, “Đùi nhỏ không còn cả chỗ tiêm”, “Em tím lặng khóc không thành tiếng”, “Em tự chơi tha thẩn bên thềm”, “Tiếng nấc em như tự nuốt thầm”. 

- Sau những điều giải thích mà người con lớn được nghe thì đã thay đổi suy nghĩ, thương em hơn. hiểu bố hơn, thấy mình may mắn hơn em, cần bù đắp cho em,... 

e)

1. Anh em như thể chân tay
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần.

2. Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

3. Chị ngã em nâng