Bài 9. Quyền và nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 12 Kết nối tri thức

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 67 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Em hãy kể tên một số văn bản pháp luật có quy định về quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.

Phương pháp giải:

Em hãy dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013:

Điều 51: Quy định về quyền sở hữu của công dân.

Điều 52: Quy định về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.

Bộ luật Dân sự năm 2015:

Chương IV: Quyền sở hữu

Chương V: Quyền chiếm hữu

Chương VI: Quyền sử dụng tài sản

Chương VII: Quyền định đoạt tài sản

Luật đất đai, Luật Nhà ở…

Câu 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 77 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Trong trường hợp trên, các chủ thể là chủ sở hữu tài sản đã thực hiện quyền sở hữu tài sản của mình như thế nào? Theo quy định của pháp luật, các chủ sở hữu tài sản đó có những quyền và nghĩa vụ gì về sở hữu tài sản?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp trên chị B là chủ thể sở hữu tài sản, đã thực hiện quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt tài sản. Cụ thể chị B đã quyết định xây nhà trên mảnh đất.

Theo quy định pháp luật, các chủ sở hữu tài sản đó có những quyền và nghĩa vụ về sở hữu tài sản là:

Quyền: Quyền sở hữu tài sản bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản

Nghĩa vụ: tuân thủ quy định pháp luật về sở hữu tài sản, phải tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của người khác, phải kê khai thuế và nộp thuế theo đúng quy định.

Câu 2

Trả lời câu hỏi 1 trang 62 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Theo em, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản? Vì sao? Hành vi vi phạm đó có thể gây nên những hậu quả gì?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Chủ thể vi phạm pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản là vợ chồng anh trai chị B khi có hành động không tôn trọng tài sản, xâm phạm tài sản của chị B. Cụ thể vợ chồng anh trai chị B đã đe doạ, ngăn cản chị B xây nhà.

Hành động này có thể gây ra mất an ninh trật tự, vợ chồng anh trai chị B có thể phải chịu trách nhiệm dân sự hoặc hình sự tuỳ theo mức độ nghiêm trọng của hành vi.

Câu 3

Trả lời câu hỏi 1 trang 71 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Trong trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác là vợ chồng anh B do đã có hành vi tự ý cải tạo, sửa chữa, thay đổi kết cấu ngôi nhà theo nhu cầu bản thân. Điều này đã vi phạm hợp đồng mà vợ chồng anh B đã ký với ông Q

Câu 4

Trả lời câu hỏi 2 trang 71 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Theo em, các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả gì? Trong trường hợp trên, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả như: mâu thuẫn, tranh chấp, kiện tụng

Trong trường hợp trên, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q vì đã không tôn trọng tài sản của người khác, vi phạm hợp đồng đã ký với ông Q. Vợ chồng anh B phải đền bù theo thỏa thuận với ông Q và đúng theo quy định pháp luật.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 71 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Theo em, các nhận định về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản dưới đây đúng hay sai? Vi sao?

a. Người không phải là chủ sở hữu cũng có thể có quyền sử dụng tài sản của người khác.

b. Người được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản có thể tuỳ ý sử dụng tài sản theo ý muốn của mình.

c. Chỉ có chủ sở hữu mới có quyền định đoạt tài sản của mình.

d. Trong mọi trường hợp, chỉ có chủ sở hữu tài sản mới phải thực hiện các nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Đúng vì chỉ có người không sở hữu tài sản cũng quyền sử dụng tài sản khi được người sở hữu uỷ quyền và cho phép.

b. Sai vì người được trao quyền sử dụng tài sản phải sử dụng tài sản theo quy định pháp luật, không làm tổn hại đến lợi ích của người khác

c. Sai vì người không sở hữu tài sản có thể định đoạt tài sản khi được người sở hữu uỷ quyền hoặc theo quy định của pháp luật.

d. Sai vì người không sở hữu tài sản cũng có nghĩa vụ phải tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của người khác.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 72 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 

Em hãy xác định các quyền và nghĩa vụ về sở hữu tài sản mà các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện và nêu nội dung cụ thể của các quyền, nghĩa vụ đó.

a. Bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H.

b. Vợ chồng ông A tặng con trai và con dâu một căn nhà để làm quả cưới.

c. Anh M mua lại ngôi nhà của bà D và cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.

d. Trong quá trình xây dựng lại ngôi nhà của gia đình, vợ chồng anh K luôn thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn và giữ gìn vệ sinh môi trường.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Quyền: sử dụng tài sản cụ thể là quyền khai thác công dụng, hưởng lợi từ tài sản (bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H)

Nghĩa vụ: tôn trọng quyền sở hữu tài sản (mảnh đất của gia đình ông H), tuân thủ quy định pháp luật và các điều khoản hợp đồng cho thuê với gia đình ông H.

b. Quyền: định đoạt tài sản cụ thể là vợ chồng ông A thực hiện quyền chuyển giao quyền sở hữu căn nhà cho con trai và con dâu

Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về việc chuyển nhượng tài sản, thực hiện các thủ tục cần thiết như đăng ký chuyển nhượng tài sản

c. Quyền: chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản cụ thể anh M đã mua lại ngôi nhà từ bà D và có quyền cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.

Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về việc mua bán tài sản, cải tạo nhà cửa và kinh doanh

d. Quyền sử dụng định đoạt tài sản cụ thể vợ chồng anh K tiến hành xây dựng lại ngôi nhà của mình

Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong quá trình xây dựng, trong quá trình xây dựng không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người khác

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 72 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Theo em, các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện đúng hay vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?

a. Chị Q thuê nhà bà V để ở. Trong quá trình sử dụng, chị Q vô ý làm hỏng một số đồ đạc trong nhà nên đã mua lại đồ mới cùng chủng loại để đền bù. thay thế

b. Anh B vay tiền của chị H nhưng không trả nợ theo thỏa thuận.

c. Anh Đ tặng bạn gái chiếc điện thoại đã mượn của chị S.

d. Anh U chuyên nhận ghi hình các video giới thiệu, đánh giá về các loại xe ô tô. Anh U muốn trải nghiệm lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K nên đã xin phép và được chị đồng ý. Khi lái thử xe, anh U luôn giữ gìn cẩn thận.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Chị Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác vì khi vô ý làm hỏng đồ chị đã mua lại đồ cùng chủng loại để đền bù và thay thế cho nhà bà V

b. Anh B đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác, vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị H vì đã không tuân thủ theo đúng giao ước với chị H, không trả nợ theo thỏa thuận

c. Anh Đ đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác, vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị S vì đã có hành động tặng điện thoại của chị S khi chưa có sự đồng ý của chị

d. Anh U đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác vì đã xin phép trước khi lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K. Trong quá trình lái thử anh U đã luôn bảo vệ và tôn trọng tài sản của chị K bằng cách luôn giữ gìn xe cẩn thận

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 72 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

a. Anh C là nhân viên phục vụ bàn ở một nhà hàng sang trọng. Khi đang dọn bản, anh C phát hiện trên bàn của một vị khách có để quên một chiếc đồng hồ. Anh không báo lại sự việc với quản lí mà đem bán chiếc đồng hồ để lấy tiền.

1/ Em có nhận xét gì về hành vi của anh C?
2/ Theo em, trong tình huống này, hành vi của anh C có thể phải chịu hậu quả gì?
3/ Nếu là anh C, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?

b. Chị G vay của vợ chồng ông P một khoản tiền để đầu tư kinh doanh. Do kinh doanh thua lỗ, chị G không có khả năng trả nợ và phải bỏ trốn. Vợ chồng ông P không tìm được chị G nên đã dẫn theo một số thanh niên tới nhà bố mẹ của chị G để đòi nợ, đập phá đồ đạc, đuổi bố mẹ chị G ra ngoài và tuyên bố sẽ lấy ngôi nhà đền bù khoản nợ của chị G.

1/ Em có nhận xét gì về hành vi của các chủ thể trong tình huống trên?
2/ Nếu là vợ chồng ông P, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền sở hữu đối với tài sản của mình và tôn trọng tài sản của người khác?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a.

1/ Anh C đã có hành vi thiếu trung thực, vi phạm quyền sở hữu tài sản của người khác, tự ý chiếm đoạt và đem bán chiếc đồng hồ của khách hàng mà không có sự thông báo với quản lý

2/ Anh C sẽ phải đền bù giá trị chiếc đồng hồ cho khách hàng, bị sa thải mất việc và sẽ phải chịu trách nhiệm pháp luật khi báo cho cơ quan chức năng

3/ Nếu là anh C em sẽ thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác bằng cách thông báo cho quản lí về chiếc đồng hồ, đăng tin để khách hàng có thể quay lại lấy

b.

1/ Chị G đã vi phạm quyền sở hữu tài sản khi không trả nợ đúng thoả thuận cho vợ chồng ông P

Vợ chồng ông P đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người pháp, có hành vi đập phá, đe dọa, chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của bố mẹ chị G

2/ Nếu là vợ chồng ông P em sẽ thực hiện đúng quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác bằng cách thông báo đến cơ quan chức năng về việc chị G trốn nợ, tham khảo ý kiến luật sư để đòi nợ đúng pháp luật

Luyện tập 5

Trả lời câu hỏi Luyện tập 5 trang 73 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Em sẽ làm gì trong các tình huống dưới đây để bảo vệ quyền sở hữu của mình và thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?

a. Một người bạn mượn xe máy điện của em để đi nhưng sau đó bạn lại mang xe đi cầm đồ để lấy tiền tiêu.

b. Khi đi dã ngoại ở vùng quê, một số bạn cùng nhóm rủ em đi bẻ trộm ngô của người nông dân để nướng ăn.

c. Khi em phát hiện một thanh niên ở địa phương có hành vi trộm cắp tài sản của người khác.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Em sẽ thông báo đến bạn và gia đình bạn yêu cầu trả lại xe máy điện cho mình. Nếu họ từ chối hoặc không trả lại em sẽ báo cơ quan chức năng để xử lí đúng theo quy định pháp luật

b. Em sẽ không tham gia hành động trộm ngô cùng các bạn, khuyên các bạn không nên làm thế vì sẽ vi phạm quyền sở hữu tài sản của người khác. Thay vì bẻ trộm, em và bạn có thể mua ngô trực tiếp từ người dân

c. Em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng về hành vi của người thanh niên

để có biện pháp xử lí kịp thời.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 73 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 KNTT

Em hãy cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác ở trường hoặc địa phương em và chia sẻ lại kết quả với cả lớp.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho trước kết hợp hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Tham khảo:

Trong trường học, học sinh đa phần ý thức được việc tôn trọng tài sản chung của nhà trường như bàn ghế, đồ dùng học tập, thư viện,...Hầu như không xảy ra tình trạng xô xát, cãi lộn, tranh giành tài sản của nhau. Tuy nhiên vẫn có một số hành vi không đúng như: một số học sinh chưa có ý thức giữ gìn tài sản chung, hay làm bẩn, vẽ bậy lên bàn ghế, trường lớp, còn xảy ra tình trạng lấy đồ của bạn bè mà không xin phép.

Nhìn chung, ý thức tôn trọng tài sản của người khác ở cả trường học đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục.

Cần nâng cao hơn nữa ý thức của học sinh về việc tôn trọng tài sản của người khác. Nhà trường cần có biện pháp giáo dục, tuyên truyền và xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm.