Tục ngữ là những câu nói đúc kết từ kinh nghiệm sống của dân gian, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam, có một nhóm tục ngữ chuyên nói về giáo dục, thể hiện tầm quan trọng của việc học tập và rèn luyện đạo đức. Nhóm tục ngữ này mang giá trị to lớn về mặt định hướng và giáo dục cho thế hệ trẻ.
Bé chẳng vin, cả gãy cành
Cao nhân tất hữu cao nhân trị
Chẳng học lấy đâu biết chữ
Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng tổng
Có học mới biết, có đi mới đến
Con học, thóc vay
Dốt đặc còn hơn chữ lỏng
Dốt đến đâu học lâu cũng biết
Đi một ngày đàng, học một sàng khôn
Học ăn, học nói, học gói, học mở
Học tài thi phận
Khi măng không uốn thì tre trổ vồng
Không thầy đố mày làm nên
Măng không uốn, uốn tre sao được
Muốn biết phải hỏi, muốn giỏi phải học
Muốn lành nghề chớ nề học hỏi
Người roi, voi búa
Non chẳng uốn, già nổ đốt
Thiên ngoại hữu thiên, nhân ngoại hữu nhân
Tiên học lễ, hậu học văn
Văn có bài, vũ có trận
Văn hay chẳng lọ dài dòng
Yêu cho vọt, ghét cho chơi
Yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi
Luyện mãi thành tài, miệt mài tất giỏi.
Hay học thì sang, hay làm thì có.
Ngồi dưng ăn hoang, mỏ vàng cũng cạn.
Mấy ai là kẻ không thầy,
Thế gian thường nói “đố mày làm nên”.
Cá không ăn muối cá ươn,
Con cãi cha mẹ trăm đường con hư.
Có chí làm quan, có gan làm giàu.
Người có chí thì nên, nhà có nền thì vững.
Có thân phải khổ, có khổ mới nên thân.
Giàu người ta chẳng có tham
Khó thì ta liệu ta làm ta ăn.
Ăn vóc học hay.
Có cày có thóc, có học có chữ.
Dao có mài mới sắc, người có học mới nên.
Cần cù bù thông minh.
Học đâu hiểu đấy.
Học đi đôi với hành
Học một biết mười.
Học hay, cày biết
Học thầy học bạn, vô vạn phong lưu
Học hành vất vả kết quả ngọt bùi
Một kho vàng không bằng một nang chữ
Người không học như ngọc không mài
Học khôn đến chết, học nết đến già
Tục ngữ về giáo dục là la bàn định hướng cho tương lai, giúp con người xác định mục đích học tập, rèn luyện đạo đức và bồi dưỡng tri thức. Chúng ta cần trân trọng và gìn giữ kho tàng tục ngữ này để tiếp tục phát huy giá trị của nó trong giáo dục thế hệ trẻ.
