Bài 1. Tự hào về truyền thống quê hương

Mở đầu

Trả lời câu hỏi phần mở đầu trang 5  SGK GDCD - Cánh diều

Nếu ghép các chữ đứng liền nhau trong bảng bên thành các từ/ cụm từ có nghĩa thì sẽ xuất hiện nhiều từ/ cụm từ nói về truyền thống quê hương. Một số câu hỏi thú vị sẽ nảy sinh trong suy nghĩ của em như: Những truyền thống này sẽ được biểu hiện như thế nào ở quê hương của mình? Mình sẽ làm gì để mọi người biết rằng mình rất tự hào về những truyền thống đó?

Phương pháp giải:

Trực quan, liên hệ bản thân để đưa ra đáp án chính xác

Lời giải chi tiết:

- Khi ghép các chữ cái đứng liền nhau trong bảng ta sẽ thấy xuất hiện nhiều từ/ cụm từ nói về truyền thống quê hương như: Yêu nước,  cần cù, hiếu thảo, trung thực, giản dị, kiên cường, hiếu học, dũng cảm, nhân ái,...

- Những truyền thống này được thể hiện qua việc luôn dũng cảm chống lại những thế lực thù địch, luôn lao động hăng say, luôn chịu khó học tập, sống giản dị, chân thành, luôn giúp đỡ lẫn nhau,...

- Để mọi người biết mình rất tự hào về những truyền thống đó em sẽ nỗ lực học tập không ngừng để gặt hái những bông hoa điểm 10, luôn sống giản dị, trung thực luôn chăm chỉ lao động và cùng cổ vũ, động viên các bạn nỗ lực bảo vệ, giữ gìn những truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 5, 6 SGK GDCD - Cánh diều

Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Theo em, những truyền thống tốt đẹp nào được thể hiện trong các hình ảnh trên?

b) Quê hương em có những truyền thống tốt đẹp nào? Em hãy giới thiệu về những truyền thống đó.

c) Em hiểu thế nào là truyền thống tốt đẹp của quê hương?

Phương pháp giải:

Quan sát và liên hệ thực tế để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

a)     Những truyền thống tốt đẹp được thể hiện trong hình là:

+ Hình 1: Truyền thống yêu nước, dũng cảm, kiên cường chống giặc ngoại xâm

+ Hình 2: Truyền thống đoàn kết, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau, lá lành đùm lá rách.

+ Hình 3: Truyền thống cần cù lao động

+ Hình 4: Truyền thống tôn sư trọng đạo

+ Hình 5: Truyền thống nghệ thuật múa rối nước

+ Hình 6: Truyền thống nghệ thuật hát dân ca

b) Quê hương em có truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết và truyền thống cần cù lao động,...

Truyền thống yêu nước, đoàn kết và cần cù lao động đã được quê hương em giữ gìn và phát triển. Mỗi khi tổ quốc gặp khó khăn như thiên tai, địch họa thì mỗi người dân ở quê hương em luôn sẵn sàng tham gia, khi đất nước gồng mình chống dịch quê hương em cũng luôn chấp hành đúng chỉ thị của nhà nước đề ra. Không chỉ vậy quê hương em luôn luôn đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, lá lành đùm bọc lá rách, luôn có những hành động giúp đỡ những người, những gia đình gặp khó khăn, giúp họ vươn lên trong cuộc sống. Và mọi người ở quê hương em luôn cần cù lao động, luôn chịu thương, chịu khó.

c)    

- Truyền thống quê hương là những giá trị tốt đẹp, riêng biệt của mỗi vùng miền, địa phương, được hình thành và khẳng định qua thời gian, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

- Những truyền thống tốt đẹp của quê hương như: Yêu nước, đoàn kết, kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm; cần cù, sáng tạo trong lao động; tôn sư trọng đạo; hiếu học, hiếu thảo; các lễ hội văn hóa truyền thống, những loại hình nghệ thuật dân gian, nghề truyền thống,.. được biểu hiện cụ thể ở mỗi vùng miền, địa phương.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 7 SGK GDCD - Cánh diều

Đọc đoạn thông tin và trả lời câu hỏi: Theo em, thông tin trên đã nói đến những truyền thống tốt đẹp nào? Em hãy nêu ý nghĩa của những truyền thống đó

Phương pháp giải:

Đọc và tìm ý để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

- Thông tin trên đã nói đến truyền thống tương thân tương ái, đoàn kết, lá lành đùm lá rách.

- Những truyền thống tốt đẹp đó giúp dân tộc ta cùng nhau vượt qua những khó khăn, thử thách, góp phần phát triển dân tộc.

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 7 SGK GDCD - Cánh diều

Đọc đoạn thông tin và trả lời câu hỏi:

a. Vân và hùng đã giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp nào của quê hương? Hai bạn thể hiện niềm tự hào về truyền thống của quê hương mình bằng những hành động cụ thể nào?

b. Em có đồng ý với thái độ và suy nghĩ của anh Q không? Vì sao?

c. Nêu những việc em có thể làm để giữ gìn, phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Phương pháp giải:

- Đọc và tìm ý trong đoạn thông tin được đưa ra.

- Liên hệ bản thân để đưa ra những việc làm để giữ gìn, phát huy truyền thống của quê hương

Lời giải chi tiết:

a,

- Những truyền thống tốt đẹp của quê hương mà Vân và Hùng đã giữ gìn và phát huy là:

+ Vân đã giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp về các di tích lịch sử, lễ hội truyền thống.

+ Hùng đã giữ gìn và phát huy truyền thống hiếu học, truyền thống uống nước nhớ nguồn và truyền thống tương thân tương ái.

-Hai bạn Vân và Hùng đã thể hiện niềm tự hào về truyền thống của quê hương mình bằng những hành động cụ thể như:

+  Vân luôn chăm chỉ học tập và tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm tìm hiểu về giá trị lịch sử, văn hóa của quê hương mình. Và Vân muốn trở thành hướng dẫn viên du lịch để giới thiệu với bạn bè trên thế giới về truyền thống tốt đẹp của quê hương mình.

+ Hùng luôn học tập thật giỏi, năng động, tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, đền ơn đáp nghĩa, giúp đỡ các gia đình chính sách, gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

b, Em không đồng ý với thái độ và suy nghĩ của anh Q vì những loại hình nghệ thuật dân gian là những truyền thống tốt đẹp của địa phương, là sản phẩm tinh thần cần được giữ gìn và lưu truyền từ đời này sang đời khác. Và các con của anh Q chính là những mầm non, chủ nhân tương lai của đất nước nên việc giữ gìn, tham gia vào các hoạt động tuyên truyền, quảng bá những loại hình nghệ thuật dân gian là điều vô cùng quan trọng.

c, Những việc làm của em để giữ gìn, phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương:

- Chăm chỉ học tập và rèn luyện đạo đức.

- Luôn đoàn kết, giúp đỡ mọi người.

- Chủ động, tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện.

- Giới thiệu những truyền thống tốt đẹp của quê hương cho bạn bè trong và ngoài nước.

- Có những hành động, thái độ lên án, phê phán những hành vi gây tổn hại đến những truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 8 SGK GDCD - Cánh diều

Hãy liệt kê những truyền thống tốt đẹp của quê hương em và viết thêm những việc cần làm để giữ gìn, phát huy những truyền thống đó theo gợi ý dưới đây:

Phương pháp giải:

Trực quan, liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 8 SGK GDCD - Cánh diều

Em đồng tình hay không đồng tình hay không đồng tình với những biểu hiện, việc làm nào dưới đây? Vì sao?

A, Giữ gìn phong tục, tập quán, thói quen của quê hương mình.

B, Giới thiệu với mọi người về lễ hội truyền thống của quê mình.

C, Không quan tâm đến truyền thống tốt đẹp của những vùng miền, địa phương khác.

D, Tích cực học tập và tham gia các hoạt động nhân đạo, từ thiện.

E, Giữ gìn và bảo vệ môi trường ở nhà, ở trường, ở những nơi công cộng

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, loại trừ đáp án chính xác, không chính xác.

Lời giải chi tiết:

- Em đồng với đáp án B, D, E. Vì những truyền thống của quê hương là những giá trị tốt đẹp, mang giá trị riêng của mỗi vùng miền, địa phương nên cần được bảo vệ, giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương. Việc giới thiệu những truyền thống của quê hương, tham gia các hoạt động nhân đạo, giữ gìn và bảo vệ môi trường là những hành động, việc làm tốt góp phần bảo vệ, giữ gìn và phát huy những truyền thống của quê hương.

- Em không đồng tình với đáp án A, C. Bởi vì mọi truyền thống tốt đẹp ở mọi địa phương đều cần được gìn giữ và lan tỏa rộng rãi những giá trị tích cực đến mọi người.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 8 SGK GDCD - Cánh diều

Qua lời kể của ông nội, S được biết đến phong trào “Ba sẵn sàng” và rất tự hào về tinh thần sẵn sàng khi Tổ quốc cần, dù trong thời chiến hay thời bình của người dân quê hương mình. Nhưng mấy hôm trước, ai trai của S nhận được lệnh gọi nhập ngũ, S thấy anh có vẻ do dự, tâm trạng nặng nề không vui. S rất muốn nói những suy nghĩ của mình với anh trai.

a, Em hãy nhận xét biểu hiện của S.

b, Nếu là S, em sẽ nói như thế nào với anh trai của mình?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế, đọc và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

a, S có suy nghĩ rất tích cực, biết trân trọng, có tinh thần chủ động, sẵn sàng học nâng cao hiểu biết về truyền thống tốt đẹp của quê hương mình. Đây là biểu hiện rất đáng khen.

b, Tinh thần sẵn sàng khi Tổ quốc cần là hành động rất đáng tự hào, khi tham gia nghĩa vụ quân sự là một hành động thể hiện  truyền thống yêu nước, là hành động rất đáng tự hào. Việc tham gia nghĩa vụ không chỉ góp phần giữ gìn truyền thống yêu nước mà còn giúp đất nước ta trở nên bền vững hơn. Anh nên thấy vui vì sẽ được góp một phần vào công cuộc giữ gìn truyền thống yêu nước và bảo vệ đất nước.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 8 SGK GDCD - Cánh diều

Em hãy viết một thông điệp thể hiện niềm tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương em và chia sẻ trước lớp.

Phương pháp giải:

Trực quan, Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc là một truyền thống quý báu mà quê hương em luôn gìn giữ, phát triển bao lâu nay. Tinh thần yêu nước là một sản phẩm được đúc kết từ bao thế hệ cha ông từ trước đến nay, trải qua biết bao cuộc chiến đau thương mà hình thành. Nhờ có tinh thần yêu nước, ý chí quật cường bất khuất mà thế hệ cha ông đã chiến thắng biết bao giặc ngoại xâm. Vì vậy quê hương em vô cùng trân trọng, quý báu và gìn giữ truyền thống tốt đẹp này. Ngày nay, trong thời đại hoà bình, truyền thống yêu nước tiếp tục được quê hương em phát huy và gìn giữ bằng cách có rất nhiều đóng góp, cống hiến cho đất nước về mọi lĩnh vực như sản xuất kinh tế, cống hiến tri thức,... Tự hào về truyền thống này, em luôn tự nhủ bản thân phải học tập thật tốt, để có thể đóng góp sức lực vào công cuộc xây dựng phát triển quê hương, đất nước

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 8 SGK GDCD - Cánh diều

Em hãy cùng bạn thiết kế tập san về chủ đề “Tự hào truyền thống quê hương”.

Phương pháp giải:

Liên hệ bản thân, liên hệ thực tế.

Lời giải chi tiết:

Em có thể sưu tầm một số hình ảnh trong sách giáo khoa, báo, tạp chí mà có về chủ đề “ Tự hào truyền thống quê hương”.