Bài 8. Thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời câu hỏi mục khởi động trang 36 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Hãy mô tả những điều em quan sát được về thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ qua hình 1.

Lời giải chi tiết:

- Những điều em quan sát được về thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ qua hình 1:

+ Dòng sông Hồng cung cấp nước cho hoạt động sinh hoạt và sản xuất của cư dân; đồng thời bồi đắp phù sa cho các cánh đồng thêm màu mỡ, trù phú.

+ Địa hình bằng phẳng; không có núi cao, vực sâu hiểm trở.

+ Khí hậu thuận hòa, cây cối tốt tươi.

+ Dân cư tập trung đông đúc.

Khám phá 1

- Những điều em quan sát được về thiên nhiên vùng Đồng bằng Bắc Bộ qua hình 1:

+ Dòng sông Hồng cung cấp nước cho hoạt động sinh hoạt và sản xuất của cư dân; đồng thời bồi đắp phù sa cho các cánh đồng thêm màu mỡ, trù phú.

+ Địa hình bằng phẳng; không có núi cao, vực sâu hiểm trở.

+ Khí hậu thuận hòa, cây cối tốt tươi.

+ Dân cư tập trung đông đúc.

Lời giải chi tiết:

- Yêu cầu số 1: Xác định vị trí của Đồng bằng Bắc Bộ

- Yêu cầu số 2: Đồng bằng Bắc Bộ tiếp giáp với: vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, vùng Duyên hải miền Trung và vịnh Bắc Bộ.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi mục khám phá 2 trang 37 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

a. Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy nêu đặc điểm địa hình của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

b. Đọc thông tin, em hãy cho biết:

- Nhiệt độ và lượng mưa trung bình năm của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Các mùa trong năm của vùng.

c. Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số sông lớn ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

d. Đọc thông tin và quan sát các hình 4, 5, em hãy:

- Cho biết tên loại đất chính ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Nêu đặc điểm của sinh vật tự nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

a. Đặc điểm địa hình của vùng Đồng bằng Bắc Bộ

- Địa hình vùng Đồng bằng Bắc Bộ tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình dưới 25 m.

- Đồng bằng có dạng hình tam giác và vẫn tiếp tục mở rộng về phía biển.

b. Đọc thông tin cho biết

- Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có nhiệt độ trung bình năm trên 23°C; lượng mưa trung bình năm từ 1600 mm đến 1800 mm.

- Ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, trong năm có đủ 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông. Trong đó: mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều; mùa đông lạnh, ít mưa.

c. Xác định trên lược đồ một số sông lớn ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

d. Đọc thông tin cho thấy

- Các loại đất chính ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ là: đất phù sa; đất phèn, đất mặn,…

- Đặc điểm sinh vật tự nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ:

+ Sinh vật tự nhiên rất phong phú nhưng chịu tác động mạnh mẽ bởi con người.

+ Hiện nay, nhiều loài động, thực vật tự nhiên được bảo vệ trong các khu bảo tồn thiên nhiên. Ví dụ như: Vườn quốc gia Cúc Phương; Vườn Quốc gia Ba Vì; Vườn quốc gia Xuân Thủy,…

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi mục khám phá 3 trang 39 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin, em hãy nêu những thuận lợi và khó khăn của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

- Thuận lợi:

+ Vị trí địa lí thuận lợi cho việc giao lưu, trao đổi hàng hoá với các vùng khác.

+ Địa hình bằng phẳng thuận lợi cho giao thông, sinh hoạt và sản xuất của người dân.

+ Hệ thống sông ngòi dày đặc cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, phát triển giao thông đường thuỷ.

- Khó khăn:

+ Vào mùa đông nhiệt độ của vùng Đồng bằng Bắc Bộ xuống thấp ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng, vật nuôi và sức khoẻ của con người.

+ Vào mùa hạ, mưa nhiều, nước sông dâng cao, gây ra ngập lụt.

Khám phá 4

Trả lời câu hỏi mục khám phá 4 trang 39 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và quan sát các hình 6, 7, em hãy cho biết một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

- Một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ là:

+ Sử dụng phân bón hữu cơ;

+ Xử lí nước thải, phân loại rác và bỏ rác đúng nơi quy định;

+ Trồng cây;

+ Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên;

+ Giáo dục và tuyên truyền bảo vệ thiên nhiên,...

Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục luyện tập trang 40 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Hoàn thành bảng sau vào vở:

ĐẶC ĐIỂM, ẢNH HƯỞNG CỦA YẾU TỐ TỰ NHIÊN VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG VÀ SẢN XUẤT

Lời giải chi tiết:

- Một số biện pháp để bảo vệ thiên nhiên ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ là:

+ Sử dụng phân bón hữu cơ;

+ Xử lí nước thải, phân loại rác và bỏ rác đúng nơi quy định;

+ Trồng cây;

+ Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên;

+ Giáo dục và tuyên truyền bảo vệ thiên nhiên,...

Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục vận dụng trang 40 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Tìm hiểu và giới thiệu về một con sông ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

(*) Tham khảo: Giới thiệu về sông Hồng

- Sông Hồng còn có tên gọi khác là Hồng Hà hoặc sông Cái. Dòng sông này có tổng chiều dài khoảng 1149 km, bắt nguồn từ Trung Quốc, chảy vào lãnh thổ Việt Nam theo hướng Tây Bắc - Đông Nam rồi đổ ra vịnh Bắc Bộ.

- Các phụ lưu chính của sông Hồng trên lãnh thổ Việt Nam có thể kể đến là sông Đà, sông Lô.

- Chế độ nước sông Hồng có hai mùa:

+ Mùa lũ bắt đầu từ tháng 6 và kết thúc vào tháng 10, phù hợp với mùa mưa.

+ Mùa cạn bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc vào tháng 5 năm sau, lượng nước mùa cạn chỉ chiếm khoảng 25% tổng lượng nước cả năm.

- Lượng phù sa của sông Hồng rất lớn, trung bình khoảng 100 triệu tấn/nǎm.

- Sông Hồng góp phần quan trọng trong sinh hoạt đời sống cũng như trong sản xuất của cư dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Ngoài những giá trị kinh tế, sông Hồng còn làm nên một cảnh quan vô cùng đẹp cho vùng đồng bằng Bắc Bộ. Người ta ví nó như một con Rồng đỏ uốn lượn hùng dũng và sinh động.