Bài 6. Một số nét văn hoá ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời câu hỏi mục khởi động trang 28 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Hình dưới đây giúp em biết điều gì về văn hoá của dân tộc Mông ở Mai Châu, tỉnh Hoà Bình? Hãy nêu hiểu biết của em về một số nét văn hoá ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

- Lễ hội Gầu Tào là lễ hội lớn nhất và có quy mô cộng đồng duy nhất, gắn với đời sống tâm linh, tinh thần của cộng đồng người Mông. Lễ hội tổ chức vào tháng Giêng hàng năm, nhưng việc chuẩn bị được tiến hành từ cuối tháng Chạp, với hai nghi lễ là chặt tre và dựng nêu. Người Mông thường tổ chức lễ hội Gầu Tào để tạ ơn thần linh vì đã ban cho họ con cái, sức khỏe, mùa màng bội thu,…

- Hiểu biết của em về một số nét văn hoá ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ:

+ Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ nổi tiếng với lễ hội Gầu tào, lễ hội Lồng tồng,.... các lễ hội được tổ chức nhằm cầu cho mọi người có một năm khỏe mạnh, nhiều may mắn, mùa màng bội thu,...

+ Chợ phiên của ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ thường họp vào những ngày nhất định; hàng hóa tại đây phần lớn là những sản phẩm của người dân địa phương.

+ Người dân vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều điệu múa, hát đặc sắc, như: hát then, múa xòe,…

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi mục khám phá 1 trang 28 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, em hãy:

- Kể tên một số lễ hội tiêu biểu ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

- Mô tả một lễ hội mà em ấn tượng nhất.

Lời giải chi tiết:

- Một số lễ hội tiêu biểu ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ:

+ Lễ hội Gầu Tào của người Mông.

+ Lễ hội Lồng Tồng của người Tày, Nùng,…

+ Lễ hội Đền Hùng (ở Phú Thọ);

+ Lễ hội Xương Giang (ở tỉnh Bắc Giang);

- Mô tả Lễ hội Lồng Tồng:

+ Lễ hội Lồng tồng (còn gọi là hội Xuống đồng) là lễ hội truyền thống của người Tày, Nùng.... được tổ chức trên những cánh đồng hoặc khu đất rộng.

+ Cày ruộng là nghi thức quan trọng trong lễ hội, sau đó có các trò chơi dân gian như: tung còn, kéo co, đẩy gậy....

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi mục khám phá 2 trang 29 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

1. Đọc thông tin và quan sát các hình 4, 5, em hãy giới thiệu nét cơ bản về hát Then, múa Xoè Thái của các dân tộc ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

2. Cho biết các loại hình nghệ thuật đó phản ánh điều gì?

Lời giải chi tiết:

1. Nét cơ bản về hát Then, múa Xoè Thái của các dân tộc ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

- Hát Then:

+ Hát Then là một loại hình diễn xướng âm nhạc dân gian của các dân tộc Tày, Nùng, Thái,… thường được tổ chức vào những dịp lễ quan trọng.

+ Thông qua các làn điệu khác nhau của Then, người dân mong muốn những điều may mắn và cuộc sống tốt lành.

+ Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại vào các năm 2019.

- Múa xòe:

+ Xoè là loại hình múa truyền thống đặc sắc của người Thái, được biểu diễn trong các dịp lễ, tết, ngày vui của gia đình, dòng họ, bản mường....

+ Những điệu xoè chứa đựng ước mơ, khát vọng và là niềm tự hào của người Thái.

+ Năm 2021, nghệ thuật Xòe Thái đã được được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

2. Các loại hình nghệ thuật đó phản ánh

- Các loại hình nghệ thuật như hát Then, múa Xòe,… đã thể hiện đời sống tinh thần phong phú và những mơ ước, khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp của cư dân ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

- Đồng thời, các loại hình nghệ thuật này cũng góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi mục khám phá 3 trang 30 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Đọc thông tin và quan sát các hình 6, 7, em hãy mô tả cảnh chợ phiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Lời giải chi tiết:

- Mô tả cảnh chợ phiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

+ Chợ phiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ thườnng họp vào những ngày nhất định.

+ Hàng hoá phần lớn là những sản phẩm của người dân địa phương, nhiều nhất là hàng thổ cẩm, công cụ sản xuất, một số món ăn đặc trưng như: thắng cố, cơm lam,...

+ Chợ phiên còn là nơi giao lưu và gặp gỡ của mọi người sau những giờ lao động vất vả, nơi kết bạn của các nam nữ thanh niên.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục luyện tập trang 31 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện một số nét văn hoá nổi bật ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ (theo gợi ý dưới đây).

Lời giải chi tiết:

Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục vận dụng trang 31 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức

So sánh chợ phiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ với chợ nơi em sống hoặc nơi khác.

Lời giải chi tiết:

* Giống nhau: phần lớn hàng hóa là sản phẩm của người dân địa phương.

* Khác nhau:

- Chợ phiên ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ:

+ Họp theo phiên, vào những ngày nhất định.

+ Phần lớn sản phẩm là: hàng thổ cẩm, công cụ sản xuất, các món ăn đặc trưng.

+ Chợ là nơi giao lưu và gặp gỡ của mọi người, là nơi kết bạn của nam nữ thanh niên.

- Chợ ở địa phương em:

+ Họp hằng ngày với quy mô nhỏ của một thôn, làng hoặc khu dân cư.

+ Các sản phẩm chủ yếu là: lương thực, thực phẩm (thịt, cá, rau, củ,…), gia vị và một số đồ gia dụng thiết yếu.

+ Chợ là nơi buôn bán hàng hóa đơn thuần, không phải là nơi giao lưu, kết bạn.