Bài 29. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội của Cộng hòa Nam Phi - SGK Địa lí 11 Chân trời sáng tạo

? mục I

Dựa vào hình 29.1 và thông tin trong bài, hãy:

• Xác định vị trí địa lí Cộng hoà Nam Phi.

• Cho biết đặc điểm vị trí địa lí ảnh hưởng như thế nào đến phát triển kinh tế của Cộng hoà Nam Phi.

Phương pháp giải:

Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu đã tìm hiểu kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.

Lời giải chi tiết:

* Vị trí địa lí Cộng hoà Nam Phi

Cộng hoà Nam Phi nằm ở phía nam của châu Phi, có diện tích khoảng 1,2 triệu km2 (chiếm 4% diện tích châu Phi).

Lãnh thổ châu Phi nằm hoàn toàn ở Nam bán cầu, trải dài 22º08´N đến 34º50´N với 3 mặt tiếp giáp với biển.

Cực nam của CH Nam Phi nằm trên tuyến hàng hải quan trọng kết nối Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương.

Phía bắc tiếp giáp với lãnh thổ 5 quốc gia của khu vực Nam Phi.

* Ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế của CH Nam Phi

Với vị trí địa lí đặc biệt, là cầu nối quan trọng của thế giới đến với các nước Nam Phi, là điểm không thể bỏ qua khi đặt chân đến châu Phi.

Ngoài ra, vị trí địa lí thuận lợi tạo điều kiện giao lưu kinh tế, văn hoá với các nước láng giềng.

? mục II

Dựa vào hình 29.1 và thông tin trong bài, hãy:

• Trình bày đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Cộng hoà Nam Phi.

• Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội ở Cộng hoà Nam Phi.

Phương pháp giải:

Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu đã tìm hiểu kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của CH Nam Phi

1) Đất đai và địa hình

• Đại bộ phận của CH Nam Phi nằm trên cao nguyên rộng lớn, có cấu tạo nhiều bậc, độ cao trung bình khoảng 2 000m, địa hình cao dần về phía đông nam.

• Diện tích các đồng bằng ít, chỉ có các đồng bằng ven biển và ven sông.

• Đất đai ở CH Nam Phi đa dạng nhưng chủ yếu là đất nâu đỏ, ít màu mỡ. Đất đỏ feralit màu mỡ chiếm khoảng 12% diện tích.

2) Khí hậu

• Bán khô hạn, cận nhiệt đới dọc theo bờ biển phía đông, ngày nắng, đêm lạnh. Nhiệt độ trung bình 20 – 25 độ C

• Thường gặp thiên tai là các vụ hạn hán kéo dài.

3) Sông, hồ.

• CH Nam Phi có nhiều sông nhưng chủ yếu là sông ngắn và dốc.

• Nguồn cung cấp nước cho sông ngòi chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc chặt chẽ vào chế độ mưa.

• CH Nam Phi ít có hồ, chủ yếu là hồ thuỷ lợi phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất của người dân.

4) Sinh vật

• Rừng ở CH Nam Phi chiếm khoảng 7,6% diện tích lãnh thổ, chủ yếu là rừng thưa, xavan, rừng lá cứng.

• Hệ thực vật sinh thái đa dạng, đứng thứ 3 thế giới sau Brazil và Indonesia, với hơn 20 000 cây cỏ khác nhau, chiếm 10% tất cả các giống loài thực vật trên thế giới.

• Hệ động vật: nhiều loại động vật có vú sinh sống trên các đồng cỏ như sư tử, báo, tê giác, linh cẩu, hà mã,…

5) Khoáng sản

• CH Nam Phi là quốc gia giàu tài nguyên khoáng sản, chiếm khoảng 88% trữ lượng bạch kim, 80% trữ lượng man-gan, 72% trữ lượng crom, 13% trữ lượng vàng, 10% trữ lượng kim cương,… của thế giới.

6) Biển

• CH Nam Phi có vùng biển rộng lớn, nhiều bãi cá, tôm thuận lợi nuôi trồng và đánh bay hải sản.

* Ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội của CH Nam Phi.

• Địa hình và đất đai của CH Nam Phi có sự chia cắt địa hình giữa vùng ven biển và nội địa gây trở ngại lớn cho việc xây dựng các tuyến đường giao thông kết nối đất nước.

• Khí hậu thuận lợi để phát triển nông nghiệp, tuy nhiên hay xảy ra hiện tượng hạn hán gây khó khăn cho đời sống sản xuất và sinh hoạt của người dân.

• Chế độ nước sông phụ thuộc chặt chẽ vào chế độ nước mưa, ít có giá trị giao thông đường sông.

• Tài nguyên khoáng sản, hệ sinh thái đa dạng, là điểm hấp dẫn khách du lịch là cơ sở để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

• Đường bờ biển dài, nhiều vịnh nước sâu phù hợp để xây dựng các cảng biển. Ngoài ra, CH Nam Phi còn có nhiều bãi biển đẹp thu hút khách du lịch.

? mục III 1

Dựa vào bảng 29.1, hình 29.2 và thông tin trong bài, hãy:

• Nhận xét quy mô, tỉ lệ gia tăng dân số và  phân bố dân cư ở Cộng hoà Nam Phi.

• Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở Cộng hoà Nam Phi.

Phương pháp giải:

Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu đã tìm hiểu kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.

Lời giải chi tiết:

• Quy mô dân số: CH Nam Phi có dân số khá đông, chiếm khoảng4,3% dân số châu Phi (năm 2021).

• Tỉ lệ gia tăng dân số giữ ở mức ổn định và đang có xu hướng giảm để tạo tiền đề cho CH Nam Phi thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

• Mật độ dân số trung bình thấp, khoảng 50 người/km2 (năm 2021).

• Dân cư phân bố không đều, tập trung đông tại miền duyên hải phía đông và phía nam, các khu vực khai thác mỏ ở miền đông bắc; thưa thớt ở hầu hết các vùng còn lại.

* Tác động của đặc điểm dân cư đến sự phát triển kinh tế - xã hội của CH Nam Phi.

• Việc gia tăng số lượng lao động không tương ứng với tăng trưởng kinh tế dẫn đến tình trạng thất nghiệp ở quốc gia này vẫn còn cao.

• CH Nam Phi là quốc gia đa sắc tộc, người da đen chiếm tỉ lệ cao tạo nên sự đặc sắc trong nền văn hoá, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia này.

• Sự gia tăng của các đô thị dẫn đến nhiều hệ quả về môi trường, an sinh xã hội và các dịch bệnh như HIV/AIDS,…

? mục III 2

Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày một số đặc điểm xã hội và phân tích tác động của nó đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở Cộng hoà Nam Phi. 

Phương pháp giải:

Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu đã tìm hiểu kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm xã hội CH Nam Phi

• CH Nam Phi có sự đa dạng về sắc tộc, văn hoá và tôn giáo – là sự hoà quyện của văn hoá châu Phi, châu Á và châu Âu.

• Chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng cao, HDI thuộc mức cao trên thế giới (đạt 0,713 năm 2021).

* Ảnh hưởng

• Vấn nạn phân biệt chủng tộc vẫn đang diễn ra gay gắt.

• Sự chênh lệch giàu – nghèo,  tỉ lệ thất nghiệp cao, dịch bệnh, nghèo đói,… vẫn đang là vấn nạn.