Bài 2. Cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn - SGK Đạo đức 4 Kết nối tri thức

Khởi động

- Nghe/hát bài “Bầu và bí” (Nhạc: Phạm Tuyên, lời: Ca dao cổ)

- Bài hát nhắn nhủ chúng ta điều gì?

Phương pháp giải:

- Em tìm kiếm bài hát “Bầu và bí” để nghe và hát theo

- Dựa vào lời bài hát để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Lời bài hát “ Lớn lên em sẽ làm gì?”

Trái bầu xanh trái bí xanh
Theo gió trong lành cất tiếng hát vui chung
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn

Điều bài hát muốn nhắn nhủ: Chúng ta cần phải biết chia sẻ, cảm thông và giúp đỡ người khác

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 13 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Tìm hiểu một số biểu hiện của sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn

a. Em hãy quan sát tranh và cho biết những người trong tranh đang gặp khó khăn gì.

Em còn biết những hoàn cảnh khó khăn nào khác?

b. Em hãy nêu những biểu hiện của sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn trong những bức tranh sau:

Em hãy kể thêm những việc làm khác thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn

Phương pháp giải:

Em quan sát kĩ các bức tranh và trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

a.

1. Người đàn ông trong tranh bị khiếm thị (mù)

2. Bạn nhỏ trong tranh bị bệnh phải nằm viện truyền nước

3. Gia đình trong tranh thiếu thốn về kinh tế, phải mặc quần áo rách, nhà cửa lụp xụp

4. Bạn nhỏ trong tranh bị lũ lụt làm ướt hết sách vở

Một số hoàn cảnh khó khăn khác:

- Các bạn nhỏ trên vùng cao không có quần áo ấm mặc vào mùa đông

- Các cụ già không có người thân sống neo đơn, không ai chăm sóc

b.

1. Phát cơm từ thiện cho những người có hoàn cảnh khó khăn

2. Xây nhà tình nghĩa cho người già neo đơn

3. Giúp bạn bị tật nguyền đến trường

4. Quét dọn nhà cửa giúp người già neo đơn

5. Quyên góp ủng hộ đồng bào vùng lũ lụt

6. Động viên bạn khi gặp khó khăn

Một số việc làm khác thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn:

- Quyên góp áo ấm cho các bạn nhỏ trên vùng cao

- Mua tăm ủng hộ hội chữ thập đỏ

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 14 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Khám phá vì sao phải cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn

Đọc tuyện và trả lời câu hỏi:

Giúp bạn

Gia đình dê con không may gặp hỏa hoạn. Đồ đạc trong nhà đều bị thiêu rụi, may mắn cả nhà không ai bị thương.

Thầy giáo hà mã kể chuyện không may của gia đình dê con cho các bạn nhỏ nghe. Các bạn nghe xong ai nấy đều thương cảm gia đình dê con.

Nhà khỉ cách nhà dê không xa, khỉ con chủ động mời dê con tới nhà mình. Khỉ kể chuyện của gia đình dê con với mẹ rồi xin phép mẹ tặng cho dê con một số sách vở, quần áo, đồ chơi và vật dụng sinh hoạt. Khỉ nói với dê: “Dê ơi! Bạn đừng buồn, quần áo, sách vở và đồ chơi này mình tặng cho bạn đấy!”.

Khỉ mẹ cũng làm rất nhiều đồ ăn ngon cho dê con. Cả nhà thay nhau gắp thức ăn cho dê, quan tâm dê chu đáo. Dê con cảm động nói: “Mọi người tốt với cháu quá! Cháu thấy ấm áp như đang ở nhà mình vậy”

(Theo Nguyễn Thị Vi Khanh, Tôi có cảm xúc tích cực, còn bạn thì sao?, NXB Văn học 2016)

- Khỉ con đã làm gì để giúp dê cơn? Khi được giúp đỡ, dê con cảm thấy thế nào?

- Em sẽ làm gì nếu những người xung quanh em gặp khó khăn?

- Theo em, sự cảm thông, giúp đỡ có ý nghĩa như thế nào đối với những người đang gặp khó khăn?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ câu chuyện và trả lời các câu hỏi

Lời giải chi tiết:

- Khỉ con đã mời dê con về nhà và tặng dê một số sách vở, quần áo, đồ chơi. Khi nhận được sự giúp đỡ từ khi, dê cảm thấy rất ấm áp và cảm động

- Nếu người xung quanh gặp khó khăn, em sẽ giúp đỡ trong khả năng của mình

- Sự cảm thông, giúp đỡ sẽ giúp những người đang gặp khó khăn được an ủi và có

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 15 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Kể về một người có hoàn cảnh khó khăn mà em biết theo gợi ý sau:

- Tên của người đó

- Nơi họ sống

- Những khó khăn mà họ đang gặp

- Những việc em có thể làm để giúp đỡ họ

Phương pháp giải:

Em dựa vào gợi ý để hoàn thành bài tập

Lời giải chi tiết:

Bà Hòa ở gần nhà em là một người rất khó khăn. Bà không có con cháu. Bà sống lủi thủi một mình trong căn nhà nhỏ, thiếu thốn. Hằng ngày, bà chăm bẵm vườn rau để bán lấy tiền. Vào những lúc rảnh rỗi, em vẫn hay qua giúp đỡ bà một vài việc như quét dọn nhà cửa, cùng bà làm vườn hay trò chuyện cùng bà. Bố mẹ em cũng hay biếu bà đồ ăn, quần áo vào các dịp lễ tết.

Luyện tập 2

Đề bài

Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các ý kiến và đưa ra quan điểm của mình

Lời giải chi tiết:

- Em đồng ý với ý kiến của Trang vì lời động viên của người khác có thể sẽ giúp người đang gặp chuyện buồn vượt qua được chuyện đó

- Em không đồng ý với ý kiến của Tuấn vì bất kì lứa tuổi nào cũng có thể thể hiện sự quan tâm, giúp đỡ người gặp hoàn cảnh khó khăn.

- Em đồng ý với ý kiến của Hùng vì đây là một hành động nên làm, thể hiện sự cảm thông, chia sẻ với người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình

- Em không đồng ý với ý kiến của Vân vì kể cả khi gặp những người không quen biết thì mình cũng nên giúp đỡ lúc họ khó khăn.

- Em đồng ý với ý kiến của Huyền vì việc làm này thể hiện sự chia sẻ, không phân biệt với các bạn có khiếm khuyết.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 16 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Lựa chọn thái độ, hành vi thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các hành vi, thái độ và chỉ ra đâu là các hành vi, thái độ thể hiện sự giúp đỡ

Lời giải chi tiết:

Những thái độ, hành vi thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ là:

a. Chân thành

c. Tôn trọng, tế nhị

d. Lời nói, cử chỉ phù hợp

e. Ánh mắt thân tình

g. Quan tâm, lắng nghe

Luyện tập 4

Xử lí tình huống

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các tình huống và đưa ra cách xử lí phù hợp

Lời giải chi tiết:

a. Nếu là Linh, em sẽ nói với Hải rằng mình đã có kế hoạch sang giúp bà cụ neo đơn trong xóm nên mong Hải thông cảm. Em sẽ gửi lời chúc mừng sinh nhật Hải

b. Nếu là bạn của Phong, em sẽ an ủi và động viên Phong cố gắng vượt qua. Em sẽ trao đổi với cô giáo và các bạn trong lớp để cùng nhau đến nhà thăm ông nội của Phong và động viên gia đình bạn ấy

c. Em sẽ về nhà xin phép bố mẹ cho em được tặng một số chiếc áo ấm của mình cho các bạn. Em sẽ rủ các bạn trong lớp, trong xóm cùng tham gia.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 18 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, bài thơ, bài hát,… nói về sự cảm thông, giúp đỡ con người

Phương pháp giải:

Em tìm hiểu từ các nguồn như internet, sách báo, hỏi người thân,…

Lời giải chi tiết:

Một số câu ca dao, tục ngữ nói về sự cảm thông, giúp đỡ con người:

Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng

- Thương người như thể thương thân

- Lá lành đùm lá rách

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 18 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Em hãy viết những lời yêu thương để gửi đến người có hoàn cảnh khó khăn (Ví dụ: một bạn ở vùng cao bị lũ quét cuốn trôi hết sách vở, một bạn bị bệnh nặng không thể đến trường,…)

Phương pháp giải:

Em hãy nghĩ đến 1 trường hợp khó khăn mà em biết và viết những lời gửi đến người đó

Lời giải chi tiết:

Chào Thư, tớ nghe nói quê cậu vừa gặp phải một trận lũ lớn và sách vở của cậu đã bị lũ cuốn trôi hết. Tớ rất buồn vì điều này đã xảy ra với cậu. Tớ mong là cả gia đình cậu hãy cố gắng vượt qua khó khăn này. Nếu cậu cần giúp đỡ bất kì thứ gì thì nói với tớ nhé! Tớ sẽ cố gắng giúp đỡ cậu nếu có thể.

Vận dụng 3

Trả lời câu hỏi Vận dụng 3 trang 18 SGK Đạo đức 4 – Kết nối tri thức

Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng và thực hiện kế hoạch giúp đỡ người khó khăn theo bảng gợi ý sau:

Tên người cần giúp đỡ	Hoàn cảnh khó khăn	Những việc có thể giúp đỡ họ	Phân công nhiệm vụ	Thời gian thực hiện