Soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự (chi tiết)

Phần I

TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 

Câu 2 (trang 91 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Suy nghĩ và trả lời câu hỏi:

a. Đoạn trích kể về trận đánh nào? Trong trận đánh đó, nhân vật vua Quang Trung làm gì, xuất hiện như thế nào?

b. Chỉ ra các chi tiết miêu tả trong đoạn trích. Các chi tiết miêu tả ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào?

c. Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung có nổi bật không, trận đánh có sinh động không? Tại sao? So sánh sự việc chính mà bạn đó đã nêu với cách miêu tả trong đoạn trích để có thể rút ra nhận xét: Yếu tố miêu tả có vai trò như thế nào đối với văn bản tự sự?

Trả lời:

a. Đoạn trích kể lại chuyện vua Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi. Vua Quang Trung cưỡi voi xông trận chỉ huy dưới làn khói mờ ảo.

b. 

- Yếu tố miêu tả:

+ Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói tỏa mù trời, cách gang tấc không thấy gì hòng làm cho quân Nam rối loạn.

+ Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết.

+ Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành sông, quân Thanh đại bại.

- Chi tiết này nhằm miêu tả quân Nam và quân Thanh trong cuộc chiến đấu.

c. 

- Nếu chỉ kể lại sự việc diễn ra như trong sách đã dẫn thì câu chuyện không sinh động, vì chỉ đơn giản kể lại các sự kiện.

- So với đoạn trích thì trận đánh được tái hiện lại một cách sinh động nhờ những yếu tố miêu tả.

- Nhận xét: nhờ có miêu tả bằng các chi tiết mới thấy được sự việc diễn ra như thế nào, nhờ yếu tố miêu tả mà trận đánh được tái hiện lại một cách sinh động.

1

Câu 1 (trang 92 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Tìm những yếu tố tả người và tả cảnh trong hai đoạn trích Chị em Thúy Kiều và Cảnh ngày xuân. Phân tích giá trị của những yếu tố miêu tả ấy trong việc thể hiện nội dung mỗi đoạn trích.

Lời giải chi tiết:

a. Chị em Thúy Kiều

- Miêu tả Thúy Vân:

Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da

- Miêu tả Thúy Kiều:

Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh

⟹ Làm nổi bật vẻ đẹp của Thúy Vân và Thúy Kiều. Thúy Vân tròn đầy, đoan trang, phúc hậu còn Thúy Kiều sắc sảo, mặn mà.

b. Cảnh ngày xuân

- Hình ảnh tả cảnh: con én đưa thoi; Cỏ non xanh tận chân trời; Cành lê trắng điểm một vài bông hoa; Ngổn ngang gò đống kéo lên; Thoi vàng vó rắc, tro tiền giấy bay; Tà tà bóng ngả về tây; phong cảnh có bề thanh thanh; Nao nao, dòng nước uốn quanh; Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

- Tả người: Gần xa nô nức yến anh; Dập dìu tài tử giai nhân; Ngựa xe như nước, áo quần như nêm; Chị em thơ thẩn dan tay ra về. 

⟹ Miêu tả vẻ đẹp mùa xuân và không khí lễ hội rộn ràng, tươi vui.

2

Câu 2 (trang 92 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Dựa vào đoạn trích Cảnh ngày xuân, hãy viết một đoạn văn kể về việc chị em Thúy Kiều đi chơi trong buổi chiều ngày Thanh minh. Trong khi kể, chú ý vận dụng các yếu tố miêu tả để tả cảnh ngày xuân.

Lời giải chi tiết:

      Ngày tháng thấm thoắt như thoi đưa, mới xuân về mà đã sang tiết tháng ba, hương hoa cỏ mùa xuân tràn ngập khắp nơi, sắc xanh của cỏ, sắc trắng tinh khôi của hoa khiến lòng người thêm phần náo nức. Nhân ngày Thanh minh đẹp trời, chị em Thúy Kiều cùng nhau đi tảo mộ, hòa vào dòng người nhộn nhịp ngựa xe ngược xuôi nô nức. Đến buổi chiều, mặt trời đã xế đằng tây, chị em Thúy Kiều cùng nhau ra về. Họ lững thững đi dọc theo dòng suối nhỏ chạy uốn lượn quanh co, phía cuối dòng suối có một chiếc cầu nhỏ bắc ngang. Phong cảnh nơi đây trong buổi chiều tà thật là thanh tĩnh và thoang thoảng buồn.

3

Câu 3 (trang 92 SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)

Giới thiệu trước lớp về vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều bằng lời văn của mình.

Lời giải chi tiết:

Gợi ý:

- Giới thiệu chung về vẻ đẹp hai chị em.

- Vẻ đẹp của Thúy Vân

- Vẻ đẹp của Thúy Kiều

Lưu ý: dùng lời văn của mình để miêu tả, có thể sử dụng thêm các biện pháp nghệ thuật khác để bài văn sinh động, hấp dẫn hơn.

Bài tham khảo: 

       Thúy Kiều và Thúy Vân là hai trang giai nhân tuyệt thế. Cả hai nàng đều có cốt cách thanh cao như hoa mai và tinh thần trắng trong như tuyết. Mỗi người mang trong mình một vẻ đẹp riêng và đều đạt đến độ hoàn hảo. Thúy Vân có vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang và không kém phần quý phái. Nàng có khuôn mặt đầy đặn như vầng trăng, giọng nói trong trẻo như ngọc. Mái tóc của Vân óng ả hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. Còn Kiều lại sở hữu một vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Nàng có một đôi mắt tinh anh, kiêu sa tựa như làn nước mùa thu và đôi lông mày thanh tú như nét núi mùa xuân. Không những thế, Kiều còn giỏi cả về cầm, kì, thi, họa. Cung đàn “Bạc mệnh” của Kiều chính là sự tự ghi lại tiếng lòng của một trái tim đa cảm. Cả hai nàng đều khuôn phép, đức hạnh trong nề nếp gia đình gia giáo.

Loigiaihay.com