Bài 5. Vai trò của không khí và bảo vệ bầu không khí trong lành trang 21, 22, 23, 24 SGK Khoa học tự nhiên 4 Kết nối tri thức

Mở đầu

Một ngọn nến đang cháy, làm thế nào để ngọn đèn tắt mà không cần thổi nến?

Phương pháp giải:

Dựa vào điều kiện cần có để duy trì sự cháy để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Một ngọn nến đang cháy, để ngọn đến tắt mà không cần thổi nến ta chỉ cần dừng cung cấp không khí cho ngọn nến bằng cách úp chặt một chiếc cốc thuỷ tinh (hoặc lọ thuỷ tinh) trùm lên.

? mục 1

Chuẩn bị: 3 cốc nến, 1 lọ thủy tinh to, 1 lọ thủy tinh nhỏ, 3 đế phẳng, diêm. Trước khi làm thí nghiệm hãy quan sát hình 1 và dự đoán ngọn nến nào sẽ cháy lâu nhất, ngọn nến nào sẽ tắt nhanh nhất.

Tiến hành: Thắp ba ngọn nến như nhau được đặt trên đế và úp lọ thủy tinh to, nhỏ vào hai cốc nến như hình 1.

- Quan sát thí nghiệm để kiểm tra dự đoán của em là đúng hay sai. Giải thích kết quả quan sát được.

- Từ kết quả thí nghiệm, hãy nhận xét về vai trò của không khí đối với sự cháy.

Phương pháp giải:

Quan sát và trả lời

Lời giải chi tiết:

- Ngọn nến a cháy lâu nhất, ngọn nến b tắt nhanh nhất.

- Nhận xét: không khí có vai trò duy trì sự cháy.

? mục 2 HĐ1

Để tay trước mũi ngậm miệng lại rồi hít vào thở ra như hình 2a. Lấy tay bịt mũi, ngậm miệng lại như hình 2b.

- Em cảm thấy thế nào trong mỗi trường hợp?

- Em có nhận xét gì về vai trò của không khí đối với sự sống của con người?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức thực tế để trả lời

Lời giải chi tiết:

- Trong trường hợp 2a không có thay đổi, trường hợp 2b em cảm thấy khó chịu và không chịu được lâu.

- Không khí có vai trò duy trì sự sống của con người.

? mục 2 HĐ2

- Hãy dự đoán: Nếu đậy kín cây ở hình 3a và lọ đựng con gián ở hình 3b thì sau một thời gian cây và con gián sẽ như thế nào?

- Từ đó rút ra nhận xét về vai trò của không khí đối với sự sống của sinh vật.

Phương pháp giải:

Dựa vào tầm quan trọng của không khí đối với vạn vật để trả lời câu hỏi trên.

Lời giải chi tiết:

- Sau một thời gian cây và con gián sẽ chết.

- Nhận xét: Không khí có vai trò duy trì sự sống của sinh vật (con người, động vật, thực vật).

? mục 2 CH1

Quan sát hình 4. 

- Giải thích vì sao trong các nhà kính trồng rau thường có cửa thông khí.

- Người ta sục không khí vào bể cá cảnh để làm gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào tầm quan trọng của không khí đối với vạn vật để trả lời câu hỏi trên.

Lời giải chi tiết:

- Nhà kính trồng rau thường có của thông khí để điều hoà không khí, nhiệt độ; cung cấp đầy đủ không khí cho cây cối trong nhà kính, đảm bảo cây phát triển mạnh, năng suất cao.

- Sục không khí vào bể cá để cung cấp không khí cho cá, duy trì sự sống cho cá.

? mục 2 CH2

Lấy ví dụ khác về vai trò của không khí đối với sự sống.

Phương pháp giải:

Quan sát xung quanh để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Lắp hệ thống quạt nước trong đầm nuôi tôm.

- Sử dụng bình nén khí oxygen khi lặn dưới biển.

- Sử dụng bình oxygen cho bệnh nhân gặp vấn đề về hô hấp…

- Không khí giúp làm căng các lopps bánh xe giúp đi lại êm hơn.

? mục 3 HĐ

Quan sát hình 5. 

- Hãy chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí.

- Các nguyên nhân trên là con người hay tự nhiên gây ra?

Phương pháp giải:

Quan sát hình và trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí:

a - Ô nhiễm không khí do khói bụi từ các phương tiện giao thông.

b - Ô nhiễm không khí do cháy rừng.

c - Ô nhiễm không khí do rác thải sinh hoạt.

d - Ô nhiễm không khí do khí thải từ các nhà máy.

- Các nguyên nhân:

+)  a, c, d do con người gây ra;

+)  b có thể do con người hoặc tự nhiên gây ra. Cụ thể: cháy rừng do đốt rừng làm nương, rẫy là nguyên nhân do con người; cháy rừng tự nhiên do nắng nóng là nguyên nhân do tự nhiên.

? mục 3 CH

Kể hoạt động khác gây ô nhiễm không khí mà em biết.

Phương pháp giải:

Học sinh kể tên những hoạt động xả khí thải hoặc khí độc ra môi trường.

Lời giải chi tiết:

Một số hoạt động gây ô nhiễm không khí:

- Đốt rừng làm nương, rẫy …

- Khai thác ong rừng gây cháy rừng.

- Đốt than hoa, than củi khi đun nấu, sản xuất …

- Đốt rơm, rạ sau thu hoạch.

- Xử lý rác thải bằng cách đốt rác ...

? mục 4 HĐ1

Sống trong bầu không khí bị ô nhiễm chúng ta có thể mắc bệnh gì về mắt và đường hô hấp?

Phương pháp giải:

Tra cứu, tìm hiểu các căn bệnh qua các kênh tìm kiếm

Lời giải chi tiết:

Sống trong bầu không khí bị ô nhiễm chúng ta có thể mắc bệnh về mắt và đường hô hấp như: 

• mắt bị đỏ

• cảm giác bỏng rát

•  mắt chảy nước

•  đổ nhiều ghèn

•  cảm giác mắt bị khô, có sạn

•  thị lực suy giảm do mắt chảy nước và ngứa

• các phản ứng viêm đường hô hấp trên

• viêm đường hô hấp dưới

•  nhiễm trùng đường hô hấp

•  hen suyễn

? mục 4 HĐ2

Vì sao cần thiết phải bảo vệ bầu không khí trong lành?

Phương pháp giải:

Dựa vào ý nghĩa, tầm quan trọng của không khí để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cần thiết phải bảo vệ bầu không khí trong lành vì:

- Không khí duy trì sự sống của con người

- Bầu không khí có sạch thì mới giảm tỉ lệ mắc các loại bệnh về mắt và hô hấp ở con người.

- Không khí sạch tạo môi trường học tập và làm việc lành mạnh hiệu quả

? mục 4 HĐ3

Quan sát hình 6 và cho biết việc nên làm và không nên làm để bảo vệ bầu không khí trong lành.

Phương pháp giải:

 Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi trên.

Lời giải chi tiết:

- Việc nên làm:

b - Vệ sinh lớp học.

c - Trồng cây xanh.

- Việc không nên làm:

a - Đốt rơm, rạ sau thu hoạch.

d - Dùng than hoa để đun nấu.

? mục 4 CH1

Hãy chọn phương án thích hợp để vận động những người xung quanh em cùng thực hiện bảo vệ bầu không khí trong lành.

a) Sử dụng phương tiện giao thông nào ít gây ô nhiễm không khí: xe buýt, xe đạp, tàu điện, xe máy? 

b) Việc không nên làm là:

- Đi vệ sinh không đúng nơi quy định.

- Vệ sinh đường làng, ngõ xóm cuối tuần.

- Đổ rác nơi công cộng.

- Bảo vệ rừng và trồng nhiều cây xanh.

Phương pháp giải:

Trả lời theo kiến thức của bản thân.

Lời giải chi tiết:

a) Sử dụng phương tiện giao thông ít gây ô nhiễm môi trường như: xe buýt, xe đạp, tàu điện. (chú ý: xe buýt, tàu điện là các phương tiện công cộng).

b) Việc không nên làm là: Đi vệ sinh không đúng nơi quy định

? mục 4 CH2

Kể những việc làm em đã làm để bảo vệ bầu không khí trong lành và cho biết ý nghĩa của những việc làm đó.

Phương pháp giải:

Học sinh trả lời cá nhân theo trải nghiệm của bản thân

Lời giải chi tiết:

Các việc em đã làm để bảo vệ bầu không khí trong lành:

- Trồng cây xanh: giúp bầu không khí trong lành.

- Đổ rác, đi vệ sinh đúng nơi quy định: giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí.

- Sử dụng các phương tiện giao thông công cộng: Góp phần làm giảm lượng khí thải.

Em có thể

Giải thích được vì sao ở đầm nuôi tôm cá người ta thường có hệ thống sục không khí vào nước (Hình 7).

Phương pháp giải:

Dựa vào sự quan trọng của không khí đối với sự sống của sinh vật để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Không khí duy trì sự sống của sinh vật, vì thế ở đầm nuôi tôm, cá thường có hệ thống sục không khí vào nước để duy trì sự sống cho tôm cá.