Bài 4: Dân cư và dân tộc Việt Nam - SGK Lịch sử và Địa lí 5 Chân trời sáng tạo

Khởi động

Ở cột cờ Lũng Cú (Hà Giang), Quốc kỳ Việt Nam có chiều dài 9m, chiều rộng 6m và tổng diện tích là 54 m². Theo em, con số 54 cho biết thông tin gì về dân tộc Việt Nam?

Phương pháp giải:

- Vận dụng kiến thức đã học và tham khảo trên mạng

- Chỉ ra thông tin về con số 54 của dân tộc Việt Nam

Lời giải chi tiết:

- Con số 54 cho biết về số lượng các dân tộc cùng sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam.

Khám phá 1

Đọc thông tin và dựa vào bảng 1, em hãy cho biết:

- Số dân Việt Nam năm 2021.

- Các quốc gia có số dân lớn hơn và số dân nhỏ hơn Việt Nam năm 2021.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần 1. Dân cư (SGK trang 18) và bảng 1 (SGK trang 18)

- Chỉ ra số dân Việt Nam năm 2021, các quốc gia có số dân lớn hơn và số dân nhỏ hơn Việt Nam năm 2021.

Lời giải chi tiết:

- Năm 2021, số dân Việt Nam khoảng 98 504 nghìn người, xếp thứ 15 trên thế giới và thứ 3 ở khu vực Đông Nam Á.

- Những quốc có số dân lớn hơn Việt Nam năm 2021 là: In-dô-nê-xi-a; Phi-líp-pin.

- Những quốc có số dân nhỏ hơn Việt Nam năm 2021 là: Lào, Campuchia, Thái Lan; Ti-mo Lét-xtê; Mi-an-ma…

Khám phá 2

Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy:

- Nhận xét sự gia tăng số dân của Việt Nam giai đoạn 1979 - 2021.

- Nêu một số hậu quả do dân số tăng nhanh gây ra.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần Gia tăng dân số (SGK trang 19) và quan sát hình 1 (SGK trang 19)

- Chỉ ra sự gia tăng số dân của Việt Nam giai đoạn 1979 – 2021, một số hậu quả do dân số tăng nhanh gây ra.

Lời giải chi tiết:

- Nhận xét: Số dân của Việt Nam tăng nhanh qua các năm. Bình quân, mỗi năm nước ta tăng thêm 1 triệu người.

- Hậu quả do dân số tăng nhanh:

+ Suy giảm tài nguyên thiên nhiên,

+ Gia tăng ô nhiễm môi trường

+ Gây khó khăn trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân (giải quyết việc làm, nhà ở, cơ hội giáo dục, chăm sóc y tế,...).

Khám phá 3

Đọc thông tin và dựa vào bảng 2 em hãy:

- Nêu số dân của mỗi vùng. Cho biết vùng đông dân nhất và vùng ít dân nhất Việt Nam.

- Nêu một số hậu quả do phân bố dân cư chưa hợp lí gây ra

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần Phân bố dân cư và quan sát bảng 2 (SGK trang 19)

- Chỉ ra số dân của mỗi vùng và vùng đông dân nhất và vùng ít dân nhất Việt Nam, một số hậu quả do phân bố dân cư chưa hợp lí gây ra.

Lời giải chi tiết:

- Vùng đông dân nhất là: Đồng bằng Bắc Bộ

- Vùng ít dân nhất là: Tây Nguyên

* Hậu quả:

- Nơi tập trung dân cư quá đông gây khó khăn cho giải quyết việc làm, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường....

- Nơi dân cư thưa thớt sẽ gây thiếu lao động.

=> Phân bố dân cư chưa hợp lí gây nhiều bất lợi cho phát triển kinh tế và đời sống người dân.

Khám phá 4

Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy:

- Cho biết Việt Nam có bao nhiêu dân tộc. Kể tên một số dân tộc.

- Nêu một số nét văn hoá của các dân tộc ở Việt Nam.

- Kể một số câu chuyện về tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần 2. Dân tộc (SGK trang 20)

- Chỉ ra số dân tộc của Việt Nam, một số nét văn hoá của các dân tộc ở Việt Nam, một số câu chuyện về tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc ở Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

- Việt Nam là quốc gia có nhiều dân tộc, bao gồm 54 dân tộc cùng sinh sống.

- Một số dân tộc ở Việt Nam là: Kinh, Mông, Thái, Tày, Nùng,…

- Mỗi dân tộc có những nét văn hoá riêng, thể hiện ở tiếng nói, nếp sống, phong tục, tín ngưỡng, nghệ thuật, ẩm thực... tạo nên sự đa dạng trong văn hoá Việt Nam.

* Câu chuyện: Thủ lĩnh Xa Khả Tham với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn

Chuyện kể rằng, trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427), khi nghĩa quân mở rộng địa bàn hoạt động ra vùng núi Bắc Bộ, đã nhận được sự ủng hộ của các thủ lĩnh địa phương, trong đó có Xa Khả Tham (người dân tộc Thái).

Hoạt động của nghĩa quân Lam Sơn và Xa Khả Tham ở tỉnh Sơn La, Hoà Bình, Phú Thọ, thu hút sự tham gia của các dân tộc như Mường, Thái... Đồng bào tiếp tế lương thực, voi, ngựa cho nghĩa quân, góp phần giúp nghĩa quân Lam Sơn phát triển lực lượng, tiến tới chiến thắng quân Minh xâm lược.

Luyện tập 1

Dựa vào bảng 1, so sánh số dân Việt Nam với số dân của Xin-ga-po, Lào, Cam-pu-chia.

Phương pháp giải:

- Quan sát bảng 1 (SGK trang 18)

- So sánh số dân Việt Nam với số dân của Xin-ga-po, Lào, Cam-pu-chia.

Lời giải chi tiết:

- Năm 2021, số dân của Việt Nam gấp khoảng 13,2 lần so với Lào; gấp 5,9 lần so với Campuchia và gấp 16,5 lần so với Xin-ga-po.

Luyện tập 2

Vẽ sơ đồ về hậu quả của phân bố dân cư chưa hợp lí theo mẫu dưới đây vào vở:

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ lại phần 1. Dân cư – Phân bố dân cư (SGK trang 19).

- Vẽ sơ đồ về hậu quả của phân bố dân cư chưa hợp lý.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng

Hãy kể lại một việc làm thể hiện tinh thần đoàn kết của các dân tộc ở địa phương em sinh sống.

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức thực tế mà em biết.

- Kể việc làm thể hiện tinh thần đoàn kết của các dân tộc ở địa phương em sinh sống.

Lời giải chi tiết:

- Một số việc làm thể hiện tinh thần đoàn kết của các dân tộc ở địa phương em:

+ Tổ chức giao lưu văn hóa giữa các dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn

+ Tích cực tham gia ngày hội đại đoàn kết dân tộc.

+ ……..