Bài 13. Sự truyền nhiệt và vật dẫn nhiệt trang 53, 54, 55 SGK Khoa học 4 Chân trời sáng tạo

Khởi động

Hãy dự đoán sự thay đổi nhiệt độ của cốc trà nóng ở hình 1 sau một khoảng thời gian.

Lời giải chi tiết:

+ Sau một khoảng thời gian, nhiệt độ của cốc trà nóng có sự thay đổi, nhiệt độ của cốc trà sẽ giảm dần.

? mục 1 CH1

Chuẩn bị: Một thìa kim loại, một bát nước nóng.

Thực hiện:

+ Lấy tay cầm thìa kim loại. Nhận xét nhiệt độ của thìa.

+ Đặt thìa này vào bát nước nóng trong vài phút (hình 2). Khi chạm tay vào thìa, tay em cảm thấy thế nào so với khi thìa chưa nhúng vào nước?

Thảo luận:

+ Nhiệt đã truyền từ vật nào sang vật nào? Vì sao?

+ Em kết luận được gì về chiều truyền nhiệt giữa vật nóng và vật lạnh?

Lời giải chi tiết:

+ Nhiệt độ của thìa trước khi thả vào bát nước nóng là bình thường, không nóng, cũng không quá lạnh.

+ Khi để thìa vào bát nước nóng vài phút, chạm tay vào thìa em thấy thìa trở nên nóng hơn so với lúc ban đầu chưa nhúng vào nước.

+ Nhiệt được truyền từ bát nước nóng sang chiếc thìa vì thìa có nhiệt độ thấp, khi đưa vào bát nước nóng có nhiệt độ cao hơn thì nhiệt độ của thìa cũng tăng cao hơn so với ban đầu.

+ Từ đó em rút ra kết luận về chiều truyền nhiệt giữa vật nóng và vật lạnh là: Khi hai vật có nhiệt độ khác nhau tiếp xúc với nhau thì nhiệt được truyền từ vật nóng hơn sang vật lạnh hơn.

? mục 1 LT

+ Vì sao bàn tay em lạnh khi áp vào cốc nước đá lạnh (hình 3)?

+ Nhiệt được truyền từ vật nào đến vật nào?

Lời giải chi tiết:

+ Bàn tay em lạnh khi áp vào cốc nước đá lạnh vì bàn tay em có nhiệt độ cao hơn cốc nước đá lạnh nên nhiệt từ bàn tay em sang cốc nước đá nên tay lạnh đi.

+ Nhiệt được truyền từ bàn tay sang cốc nước đá.

? mục 2 CH1

Hãy thiết kế thí nghiệm với một thìa bằng kim loại (như sắt), một thìa bằng gỗ có kích thước và hình dạng gần giống nhau để biết thìa nào dẫn nhiệt tốt hơn, thìa nào dẫn nhiệt kém hơn.

Thí nghiệm:

Chuẩn bị: Cốc nước nóng, một thìa gỗ, một thìa sắt có kích thước và hình dạng gần giống nhau.

Thực hiện:

+ Nhúng hai thìa vào cốc nước (hình 4). Đợi khoảng từ 2 phút đến 3 phút.

+ Chạm nhẹ vào mỗi thìa.

Thảo luận:

+ Em thấy thìa nào nóng hơn?

+ Rút ra kết luận gì về về tính dẫn nhiệt của gỗ và của kim loại (như sắt)?

Lời giải chi tiết:

+ Sau khi thực hiện thí nghiệm, em thấy thìa sắt nóng hơn.

+ Từ đó em rút ra kết luận về tính dẫn nhiệt của gỗ và kim loại như sau: Những vật bằng kim loại như sắt, đồng, ... dẫn nhiệt tốt. Những vật bằng vải, gỗ, thủy tinh,... dẫn nhiệt kém.

? mục 2 LT1

+ Các dụng cụ đun nấu trong bếp thường làm bằng gì? Tay cầm của các dụng cụ này thường làm bằng gì? (hình 5)? Giải thích.

+ Chúng ta thường mặc trang phục làm bằng chất liệu gì để giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh? Vì sao?

+ Kể tên những vật dụng giúp giữ cho nước được nóng lâu có trong gia đình em. Tìm hiểu về cách giữ nhiệt của các vật dụng đó.

Lời giải chi tiết:

+ Các dụng cụ đun nấu trong bếp thường làm bằng sắt, đồng, inox,... bởi những chất này thường dẫn nhiệt tốt. Tay cầm của các dụng cụ này thường làm bằng gỗ, nhựa,... bởi những chất này thường dẫn nhiệt kém, không gây bỏng khi cầm.

+ Chúng ta thường mặc trang phục bằng những chất liệu dẫn nhiệt kém như nỉ, len,.. để giữ ấm cơ thể so với nhiệt độ bên ngoài.

+ Những vật dụng giúp giữ nước nóng lâu có trong gia đình em là: Phích nước, bình giữ nhiệt,... Những loại vật dụng này thường được làm nhiều lớp, có lớp chân không, có lớp nhựa dày ngăn nhiệt thoát ra bên ngoài nhanh.

? mục 2 LT2

Vì sao ban ngày, những lúc có Mặt Trời, cát ở bãi biển có khi trở nên rất nóng và ta nên mang giày, dép để tránh bị bỏng chân?

Lời giải chi tiết:

+ Ban ngày, những lúc có Mặt Trời, cát ở bãi biển có khi trở nên rất nóng do nhiệt độ từ ánh sáng mặt trời truyền đến cát. Giày, dép được làm từ các vật liệu dẫn nhiệt kém sẽ giúp bảo vệ chân không bị bỏng khi đi trên cát nóng.

? mục 2 VD

“Tự làm bình giữ nhiệt”

Chuẩn bị: Hai chai thủy tinh 330ml, một số khăn giấy hoặc vải, băng dính.

Thực hiện:

+ Một chai để nguyên.

+ Lấy giấy hoặc vải bọc kín chai thứ hai (hình 7a). Sau đó, dùng băng dính bao quanh (hình 7b).

+ Rót nước ấm vào mỗi chai và đậy kín nắp. Sau khoảng thời gian 15 phút, tiến hành so sánh nhiệt độ của nước trong mỗi chai.

Thảo luận: Nhiệt độ nước trong hai chai có khác nhau không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

- Nhiệt độ ttrong hai chai có sự khác biệt:

+) Ở chai thứ nhất, nhiệt độ trong nước sẽ thấp hơn nhiệt độ trong nước ở chai thứ hai.

+) Có hiện tượng này bởi chai thứ hai được bọc một lớp vải và một lớp băng dính, hai lớp này dẫn nhiệt kém nên có thể giữ nước nóng lâu hơn.