Bài 1. Cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ - SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều

? mục I

Trả lời câu hỏi mục I trang 6 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Đọc thông tin và quan sát hình 1.2, xác định những địa điểm diễn ra các cuộccách mạng tư sản tiêu biểu trên thế giới từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát hình 1.2

Lời giải chi tiết:

- Những địa điểm diễn ra các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu trên thế giới từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.

+ Cách mạng tư sản Nê-đéc-lan 

+ Cách mạng tư sản Anh

+ Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ

+ Cách mạng tư sản Pháp

? mục II 1

Trả lời câu hỏi mục II.1 trang 7 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Dựa vào thông tin và các hình trong mục 1, trình bày nguyên nhân, kết quả,tính chất, đặc điểm chính và ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 1

Lời giải chi tiết:

* Nguyên nhân

- Nguyên nhân sâu xa:

+ Đầu thế kỉ XVII, Anh là nước có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu.

+ Kinh tế chuyển hướng kinh doanh theo phương thức tư bản chủ nghĩa

+ Nền thống trị của vua Sác-lơ I dựa vào cácđịa chủ lớn và Giáo hội đã cản trở kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh phát triển.

- Nguyên nhân trực tiếp:

+ Năm 1640, vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội để tăng thuế, phục vụ cho việc đàn ápcuộc nổi dậy của người Xcốt-len ở miền Bắc

+ Quốc hội Anh gồm đa số đại biểu làquý tộc mới và tư sản đã kịch liệt phản đối. 

-> Mâu thuẫn giữa tư sản và quý tộc mớivới chế độ phong kiến ngày càng sâu sắc. 

+ Đầu năm 1642, nhà vua chạy lên phía bắcLuân Đôn, tập hợp lực lượng chống lại Quốc hội.

+ Tháng 8-1642, cách mạng bùng nổ.

* Kết quả

- Cách mạng tư sản Anh đã kết thúc thắng lợi 

+ Chế độphong kiến chuyên chế bị lật đổ, chế độ quân chủ lậphiến được thiết lập đã hạn chế quyền lực của nhà vua.

* Tính chất: Cách mạng Anh là cuộc cách mạng tư sản khôngtriệt để

* Đặc điểm chính: 

- Là cuộc cách mạng diễn ra dưới hình thức mộtcuộc nội chiến, do giai cấp tư sản liên minh với quý tộc mới lãnh đạo.

* Ý nghĩa: 

- Thắng lợi của chế độ xã hội mới – chếđộ tư bản chủ nghĩa đối với phong kiến.

- Mở đường cho chủnghĩa tư bản ở Anh phát triển mạnh mẽ

- Cổ vũ nhân dân các nước Âu –Mỹ đứng lên làm cách mạng.

? mục II 2

Trả lời câu hỏi mục II.2 trang 9 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Trình bày nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặcđiểm chính và ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độclập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 2

Lời giải chi tiết:

* Nguyên nhân bùng nổ

- Nguyên nhân sâu xa

+ Từ năm 1603 đến năm 1732, thực dân Anh đã xâm lược và lập nên 13 thuộc địa ởBắc Mỹ.

+ Giữa thế kỉ XVIII, kinh tế tư bản chủ nghĩa của 13 thuộc địa phát triểnmạnh, cạnh tranh gay gắt với chính quốc.

+ Thực dân Anh tìm mọi cách ngăn cảnsự phát triển của kinh tế ở 13 thuộc địa

- Nguyên nhân trực tiếp

+ Tháng 12-1773, để phản đối chế độ thuế vô lí của thực dân Anh, nhân dân địa phươngtấn công ba tàu chở chè của Anh ở cảng Bô-xtơn.

+ Năm 1774, đại biểu các thuộc địa Bắc Mỹ họp, đòi vua Anh xoá bỏ các luậtcấm vô lí.

+ Vua Anh không chấp nhận yêu cầu đó, tuyên bố trừng trị nếu các thuộc địa nổiloạn, đồng thời chuẩn bị lực lượng để đàn áp. Tháng 4-1775, cuộc chiến tranh bùng nổ.

* Kết quả: Với Hoà ước Pa-ri (1783), Chính phủ Anh đã côngnhận nền độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ. Hợpchúng quốc Mỹ (ra đời năm 1776) đã được thừa nhận.

* Tính chất: Là cuộc cách mạng tư sản

* Đặc điểm chính: Cuộc cách mạng Mỹ diễn ra dưới hình thức cuộcchiến tranh giải phóng dân tộc, do giai cấp tư sản vàchủ nô lãnh đạo, có sự tham gia đông đảo của nô lệ vàphụ nữ.

* Ý nghĩa: Cuộc cách mạng Mỹ đã ảnh hưởng lớn đến châu Âu,châu Mỹ và cả thế giới

- Thúc đẩy phong trào đấu tranhchống phong kiến ở châu Âu, trước hết là Cách mạngPháp (1789)

- Cổ vũ các phong trào đấu tranh giành độclập ở khu vực Mỹ La-tỉnh (cuối thế kỉ XVIII – đầu thếkỉ XIX)....

? mục II 3

Trả lời câu hỏi mục II.3 trang 12 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Trình bày những nét chính về nguyên nhân, kết quả, tính chất, đặc điểm chính và ý nghĩa của Cách mạng tư sản Pháp

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3

Lời giải chi tiết:

* Nguyên nhân bùng nổ

- Nguyên nhân sâu xa: Mâu thuẫn về kinh tế, chính trị, xã hội trong lòng chế độ phong kiến trở nên sâu sắc

+ Kinh tế: Nông nghiệp lạc hậu, công thương nghiệp phát triển mạnh

+ Chính trị - xã hội: Chế độ quân chủ chuyên chế khủng hoảng; Xã hội chia 3 đẳng cấp, mâu thuẫn giữa các đẳng cấp gay gắt

+ Tư tưởng: Xuất hiện trào lưu Triết học ánh sáng đại diện cho giai cấp tư sản pê phán chế độ quân chủ và giáo hội

- Nguyên nhân trực tiếp:

+ Tháng 5-1789, do số nợ Nhà nước vay không thể trả nổi, vua Lu-i XVI phải triệutập Hội nghị ba đẳng cấp để tăng thuế.

+ Đại biểu của Đảng cấp thứ ba kịch liệt phảnđối và tự tuyên bố là Quốc hội.

+ Nhà vua và quý tộc đã dùng quân đội để uy hiếp Quốchội.

-> Giai cấp tư sản lãnh đạo quần chúng đứng lên làmcách mạng.

* Kết quả

- Cách mạng tư sản Pháp nổ ra vào cuối thế kỉ XVIII, trải qua nhiều giai đoạn vàphát triển theo hướng đi lên, sau đó thoái trào.

- Lật đổ chế độ phong kiến và đưa giai cấp tư sản lêncầm quyền, thiết lập chế độ cộng hoà, xoá bỏ những rào cản trên con đường pháttriển của chủ nghĩa tư bản

* Tính chất: là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình.

* Đặc điểm chính: 

- Do giai cấp tư sản lãnh đạo (không có sự liên minh với cáctầng lớp khác)

- Diễn ra dưới hình thức nội chiến và chống xâm lược, được sự ủng hộrộng rãi của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội. 

- Cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệtđã đưa cách mạng phát triển theo đường đi lên, đỉnh cao là giai đoạn cầm quyền củaphái Gia-cô-banh. Những đặc điểm này đã dẫn đến tính triệt để của cách mạng Pháp.

* Ý nghĩa: là sự kiện lịch sử trọng đại, có ý nghĩa lớn đối với nước Pháp và thế giới.

- Đối với nước Pháp: Cuộc cách mạng đã đánh mạnh vào thành trẻ của chế độphong kiến, xoá bỏ chế độ này từng tồn tại trong nhiều thế kỉ, hoàn thành nhiệm vụ củamột cuộc cách mạng tư sản.

-  Đối với thế giới: 

+ Tư tưởng "Tự do – Bình đẳng – Bác ái"được truyền bá rộng rãi, được nhiều nước đón nhận.

+ Cách mạng tư sản Pháp đã mở ra thời đại mới - thời đại thắng lợi và củng cố quyềnlực, địa vị của chủ nghĩa tư bản

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 12 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Lập bảng tóm tắt các cuộc cách mạng tư sản ở Anh, Mỹ và Pháp (về mục tiêu,nhiệm vụ, lãnh đạo, hình thức, kết quả và tính chất cách mạng).

Phương pháp giải:

Đọc thông tin trong mục II

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 12 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Ngày 4-7 (đối với nước Mỹ) và ngày 14-7 (đối với nước Pháp) có ý nghĩa như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc thông tin trong mục II

Lời giải chi tiết:

- Ngày 4-7 (đối với nước Mỹ) là ngày diễn ra cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Sau này, ngày 4-7 trở thành ngày Quốc khánh nước Mỹ

- Ngày 14-7 (đối với nước Pháp) ngày diễn ra cuộc cách mạng tư sản Pháp. Sau này, ngày 14-7 trở thành ngày Quốc khánh nước Pháp

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 12 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 CD

Phương pháp giải:

Sưu tầm tư liệu trên sách, báo, internet,…

Lời giải chi tiết:

Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam (1945) đã khẳng định quyền dân tộc và quyền con người luôn gắn bó chặt chẽ với nhau bằng việc luận dẫn những lời bất hủ trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được. Trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791 “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”.

 Hai bản Tuyên ngôn nước Pháp, nước Mỹ đề cập đến quyền con người, quyền dân tộc là quyền thiêng liêng, là một tất yếu của tạo hóa. Nhưng là người dân của một nước thuộc địa, Hồ Chí Minh thấu hiểu sâu sắc rằng quyền thiêng liêng, vốn có ấy không phải tự nhiên mà có được, mà phải đổ máu, hy sinh, phải đấu tranh với quyết tâm “ thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Đứng trước những thử thách khắc nghiệt của lịch sử, một dân tộc không biết đấu tranh cho độc lập, tự do thì cũng không xứng đáng được hưởng nền độc lập, tự do. Bản Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập… Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng Minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!”(6). Dân tộc đó còn có quyết tâm sắt đá “đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy!”.

   Sự ra đời của Tuyên ngôn độc lập thực sự là một mốc son trong lịch sử của dân tộc Việt Nam, cũng như trong cuộc đấu giải phóng của các dân thuộc địa. Nếu hai bản Tuyên ngôn của Pháp và Mỹ đánh dấu mốc quan trọng trong cuộc đấu tranh chống chế độ phong kiến, trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng con người; thì Tuyên ngôn độc lập báo hiệu một thời đại mới, thời đại giải phóng các dân tộc khỏi ách áp bức của chủ nghĩa thực dân trên quy mô toàn thế giới; thời đại của các dân tộc bị áp bức, bóc lột giành lại quyền sống, quyền độc lập, tự do.