Phần 1: Từ tác phẩm văn học đến tác phẩm nghệ thuật chuyển thể trang 35, chuyên đề học tập văn 12 - Chân trời sáng tạo

Phần II Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 Phần II trang 35 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Ngôn ngữ trong tác phẩm văn học có đặc điểm gì và các đặc điểm đó có quan hệ với nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản để tìm ra đặc điểm của ngôn ngữ trong tác phẩm văn học và mối quan hệ giữa chúng.

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm của ngôn ngữ trong tác phẩm văn học là sức truyền cảm, tính đa nghĩa và tính hình ảnh. Các đặc điểm trên không tồn tại độc lập mà có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, cùng nhau tạo nên sự hoàn chỉnh và sức hấp dẫn của tác phẩm văn học. Nhờ sự kết hợp và tương tác giữa các đặc điểm này, ngôn ngữ văn học trở nên phong phú, sâu sắc và đa dạng, giúp tác giả truyền tải những thông điệp phức tạp và tinh tế đến người đọc.

Phần II Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 Phần II trang 36 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Theo bạn, việc chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học đòi hỏi sự gắn bó chặt chẽ giữa “sự hình thành các ý tưởng” và việc “thể hiện chúng bằng ngôn ngữ” hay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản để trả lời câu hỏi và giải thích lý do.

Lời giải chi tiết:

Việc chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học đòi hỏi sự gắn bó chặt chẽ giữa "sự hình thành các ý tưởng" và việc "thể hiện chúng bằng ngôn ngữ". Vì Tác phẩm văn học thường chứa đựng những ý tưởng, thông điệp, và cảm xúc sâu sắc mà tác giả muốn truyền tải. Việc chuyển thể yêu cầu người chuyển thể phải hiểu và nắm bắt được những ý tưởng cốt lõi này để không làm mất đi giá trị ban đầu của tác phẩm.

Phần II Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 Phần II trang 36 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Từ nhận định “Những sáng tác văn học bao giờ cũng đòi hỏi có người đọc và cho đến khi tác phẩm được công bố, được nhiều người tiếp nhận thì quá trình sáng tạo mới được xem là hoàn tất, đầy đủ”, bạn có suy nghĩ gì về vai trò của người đọc nói chung, trong đó có người đọc là (các) tác giả chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức của bản thân và văn bản để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Nhận định này nhấn mạnh vai trò quan trọng của người đọc trong quá trình hoàn tất và làm phong phú thêm một tác phẩm văn học. Điều này mở ra nhiều suy nghĩ về vai trò của người đọc, đặc biệt là người đọc đóng vai trò tác giả chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học. Người đọc có vai trò không thể thiếu trong quá trình hoàn thiện và làm phong phú thêm tác phẩm văn học. Khi người đọc là tác giả chuyển thể, vai trò này càng trở nên quan trọng hơn, vì họ phải đảm bảo sự kết nối chặt chẽ giữa ý tưởng ban đầu và việc thể hiện chúng qua một hình thức nghệ thuật mới. Điều này không chỉ giữ gìn giá trị của tác phẩm gốc mà còn mở rộng và làm mới tác phẩm, tạo ra những trải nghiệm phong phú cho khán giả.

Phần III Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 Phần III trang 39 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Bạn hiểu thế nào là “ngôn từ trong phim truyện”? Vì sao có hiện tượng “ngôn từ xuất hiện ngày càng nhiều trong phim truyện”? Điều đó giúp bạn rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa văn học và nghệ thuật điện ảnh?

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản để giải thích các hiện tượng và đưa ra kết luận về mối quan hệ giữa văn học và nghệ thuật điện ảnh.

Lời giải chi tiết:

"Ngôn từ trong phim chuyện" ám chỉ các lời thoại của nhân vật, các lời dẫn chuyện, cũng như các chữ viết xuất hiện trên màn hình (chẳng hạn như tựa đề, phụ đề, hoặc các đoạn văn bản quan trọng). Ngôn từ là một trong những phương tiện chính để truyền tải nội dung, thông điệp và cảm xúc trong phim truyện.

Hiện tượng “ngôn từ xuất hiện ngày càng nhiều trong phim truyện” là vì nhiều phim hiện đại có cốt truyện phức tạp và đa tầng, đòi hỏi sự giải thích và truyền đạt thông qua ngôn từ để người xem có thể theo dõi và hiểu được. Nhiều phim được chuyển thể từ tác phẩm văn học, nơi mà ngôn từ đóng vai trò trung tâm. Việc duy trì và tăng cường ngôn từ trong phim giúp bảo tồn và truyền tải tinh thần của tác phẩm gốc.

Kết luận rút ra là: Văn học và điện ảnh có mối quan hệ tương hỗ mạnh mẽ. Nhiều tác phẩm văn học đã được chuyển thể thành phim, và ngược lại, các phim truyện có thể kích thích sự quan tâm đến các tác phẩm văn học. Sự xuất hiện của ngôn từ trong phim truyện là minh chứng rõ ràng cho sự ảnh hưởng của văn học đối với điện ảnh. Ngôn từ đóng vai trò như một cầu nối quan trọng giữa hai loại hình nghệ thuật này. Trong khi văn học chủ yếu sử dụng ngôn từ để truyền tải nội dung, thì điện ảnh kết hợp giữa hình ảnh, âm thanh và ngôn từ để tạo ra một trải nghiệm toàn diện. Sự tăng cường ngôn từ trong phim giúp giữ lại và truyền tải những giá trị văn học trong một hình thức nghệ thuật khác.

Phần III Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 Phần III Cuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Dựa vào bài viết phân biệt “chuyển thể trung thành” và “chuyển thể tự do”. Theo tác giả bài viết, trường hợp nào thì cần dùng thuật ngữ “cải biên” thay cho thuật ngữ “chuyển thể”?

Phương pháp giải:

Đọc lại văn bản để phân biệt “chuyển thể trung thành” và “chuyển thể tự do” cũng như trường hợp cần dùng thuật ngữ “cải biên” thay cho thuật ngữ “chuyển thể”

Lời giải chi tiết:

Phân biệt:

+ Chuyển thể trung thành: nhà biên kịch bám sát đường dây câu chuyện, tôn trọng cấu trúc thậm chí cả hình thức của tác phẩm văn học gốc.

+ Chuyển thể tự do: nhà biên kịch lựa chọn trong tác phẩm gốc những yếu tố thích hợp theo cách nhìn của mình, hoặc theo ý muốn của nhà sản xuất để đưa lên phim. 

- Theo tác giả bài viết, trường hợp cần dùng thuật ngữ “cải biên” thay cho thuật ngữ “chuyển thể là những bộ phim dựa trên những câu chuyện có thật về đời sống hoặc lấy ý tưởng từ những tác phẩm nghệ thuật khác như hội họa, điêu khắc.

Phần III Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 Phần III trang 40 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Tìm hiểu về bức danh họa Mô-na Li-sa của Lê-ô-ra-đô đơ Vanh-xi và cho biết bạn có đồng tình với ý kiến của tác giả bài viết, rằng: “... bức họa vẽ một người phụ nữ với bụ cười mỉm nhưng không có ngôn từ nào có thể miêu tả được đầy đủ ý nghĩa những điều mà bức họa này gợi ra”. Vì sao?

Phương pháp giải:

Dựa vào bức họa của Lê-ô-na-đô đơ Vanh-xi và ý kiến của tác giả bài viết để đưa ra ý kiến và giải thích.

Lời giải chi tiết:

Tôi đồng tình với ý kiến rằng không có ngôn từ nào có thể miêu tả đầy đủ ý nghĩa của những điều mà bức "Mona Lisa" gợi ra. Vì nghệ thuật thị giác như hội họa có sức mạnh truyền tải những cảm xúc, ý tưởng và thông điệp mà ngôn từ khó có thể diễn đạt đầy đủ. Bức "Mona Lisa" của Leonardo da Vinci là một minh chứng tuyệt vời cho sự phức tạp và huyền bí mà nghệ thuật có thể mang lại, vượt ra ngoài giới hạn của ngôn từ.

Phần III Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 Phần III trang 40 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Bạn có suy nghĩ gì khi tác giả bài viết cho rằng: Nghiên cứu chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học phải “nhằm giúp cho độc giả và khán giả nhận thấy được những nét riêng biệt trong từng loại hình cũng như sự tác động qua lại lẫn nhau giữa hai loại hình này”?

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản và kiến thức đã được học để nêu lên suy nghĩ của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Ý kiến cho rằng nghiên cứu chuyển thể tác phẩm nghệ thuật từ văn học cần "nhằm giúp cho độc giả và khán giả nhận thấy được những nét riêng biệt trong từng loại hình cũng như sự tác động qua lại lẫn nhau giữa hai loại hình này" là một quan điểm rất hợp lý và quan trọng. Nó không chỉ giúp độc giả và khán giả nhận thấy được những nét riêng biệt trong từng loại hình mà còn cho thấy sự tác động qua lại lẫn nhau giữa văn học và điện ảnh. Sự hiểu biết sâu sắc này giúp nâng cao trải nghiệm nghệ thuật và khuyến khích sự sáng tạo trong cả hai lĩnh vực.

Phần IV Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 Phần IV trang 40 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

Kẻ bảng dưới đây vào vở và nêu ví dụ về tác phẩm nghệ thuật chuyển thể từ văn học mà bạn tìm hiểu/sưu tầm được:

Phương pháp giải:

Dựa vào những tác phẩm đã được học để hoàn hoàn thành bảng

Lời giải chi tiết:

Kẻ bảng dưới đây vào vở và nêu ví dụ về tác phẩm nghệ thuật chuyển thể từ văn học mà bạn tìm hiểu/sưu tầm được:

Phần IV Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 Phần IV trang 41 Chuyên đề học tập Văn 12 Chân trời sáng tạo

So sánh một bài hát chuyển thể từ thơ với tác phẩm thơ hoặc so sánh một bộ phim chuyển thể từ truyện với tác phẩm truyện có thể chọn một trong các trường hợp trên ở bài tập 1. Chỉ ra: 

a, Điểm tương đồng rõ nhất về chủ đề/cảm hứng giữa hai tác phẩm

b, Một số điểm khác biệt có tính sáng tạo đáng ghi nhận của tác phẩm nghệ thuật chuyển thể so với tác phẩm văn học được chuyển thể.

Phương pháp giải:

Dựa vào bài tập 1 và những kiến thức đã được học để so sánh các tác phẩm và chỉ ra nét tương đồng và khác biệt giữa chúng.

Lời giải chi tiết:

a. Điểm tương đồng rõ nhất về chủ đề/cảm hứng giữa hai tác phẩm

 Chủ đề chung:

- Cuộc chiến giữa thiện và ác: Cả bộ tiểu thuyết và bộ phim đều xoay quanh cuộc chiến giữa các lực lượng thiện và ác, với Sauron là hiện thân của cái ác và các nhân vật như Frodo, Aragorn, Gandalf đại diện cho cái thiện.

- Tình bạn và lòng dũng cảm: Một trong những chủ đề quan trọng nhất trong cả hai tác phẩm là tình bạn bền chặt và lòng dũng cảm của các nhân vật chính. Hành trình của Frodo và Sam để tiêu hủy chiếc nhẫn là minh chứng cho tình bạn và sự hy sinh.

- Hy vọng và sự kiên trì: Cả hai tác phẩm đều truyền tải thông điệp về hy vọng và sự kiên trì trong những thời điểm khó khăn nhất. Dù đối mặt với vô vàn thử thách, các nhân vật chính vẫn kiên định với mục tiêu của mình.

Cảm hứng:

- Thế giới tưởng tượng phong phú: Cả bộ tiểu thuyết và bộ phim đều tạo ra một thế giới tưởng tượng phong phú với các loài sinh vật huyền bí, các vùng đất kỳ lạ và các cuộc phiêu lưu kỳ thú.

- Sử thi và thần thoại: Cảm hứng từ các câu chuyện sử thi và thần thoại cũng là điểm chung giữa hai tác phẩm, với những trận chiến lớn, những anh hùng vĩ đại và những sứ mệnh cao cả.

b. Một số điểm khác biệt có tính sáng tạo đáng ghi nhận của tác phẩm nghệ thuật chuyển thể so với tác phẩm văn học được chuyển thể

- Tính hình ảnh và âm thanh:

- Bộ phim: Sử dụng kỹ xảo điện ảnh đỉnh cao, âm nhạc hùng tráng của Howard Shore, và diễn xuất xuất sắc để tạo ra một trải nghiệm trực quan và sinh động. Những cảnh chiến đấu, khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ và các sinh vật huyền bí được tái hiện một cách sống động.

- Tiểu thuyết: Sử dụng ngôn từ để tạo ra hình ảnh trong tâm trí người đọc. Sức mạnh của ngôn ngữ Tolkien không thể phủ nhận, nhưng sự tưởng tượng của mỗi người đọc sẽ khác nhau.

Sự tóm lược và thay đổi cốt truyện:

- Bộ phim: Để phù hợp với thời lượng, nhiều chi tiết phụ trong tiểu thuyết đã được lược bỏ hoặc thay đổi. Một số nhân vật và tình tiết phụ không xuất hiện trong phim (ví dụ: Tom Bombadil). Ngoài ra, một số sự kiện được sắp xếp lại để tạo sự kịch tính và liên kết tốt hơn trên màn ảnh.

- Tiểu thuyết: Có thể chi tiết hóa và mở rộng các sự kiện, nhân vật và bối cảnh một cách tỉ mỉ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về thế giới và các mối quan hệ trong truyện.

Tính cách và phát triển nhân vật:

- Bộ phim: Một số nhân vật được phát triển theo hướng khác để phù hợp với ngôn ngữ điện ảnh. Ví dụ, nhân vật Arwen có vai trò nổi bật hơn trong phim so với trong sách, nhằm tăng cường yếu tố tình cảm và tạo ra sự kết nối tốt hơn với khán giả.

- Tiểu thuyết: Có thể dành nhiều thời gian và không gian hơn để phát triển sâu sắc tính cách và tâm lý của từng nhân vật. Ví dụ, mối quan hệ giữa Frodo và Sam được miêu tả chi tiết hơn trong sách.