Lý thuyết: Vlađimia Ilich Lênin (1870 - 1924) Bảo vệ và phát triển Triết học Mác

Cuối thế kỷ XIX chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Chủ nghĩa tư bản tiếp tục phát triển và làm trầm trọng thêm mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Cuộc đấu tranh giai cấp giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản ngày một tăng cường. Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phát triển mạnh. Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, trung tâm cách mạng thế giới chuyển từ nước Đức sang nước Nga. Giai cấp vô sản Nga, dưới sự lãnh đạo của đảng mácxít kiểu mới do V.I.Lênin đứng đầu, đã trở thành đội tiên phong của phong trào công nhân quốc tế. Giai cấp công nhân Nga, cùng với giai cấp nông dân đã thực hiện cuộc cách mạng dân chủ tư sản, sau đó tiếp tục phát triển sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. Thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga năm 1917 đã mở đầu cho một thời đại mới.

Sự phát triển của khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX đưa tới một cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên, đặc biệt là vật lý học. Điều đó đòi hỏi sự khái quát về mặt triết học, trả lời những câu hỏi mà thời đại đặt ra. Các thứ chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình đã không đưa ra được câu trả lời đúng đắn. Chính Lênin, dựa trên cơ sở của chủ nghĩa duy vật biện chứng mácxít và phát triển trong điều kiện lịch sử mới, đã giải quyết nhiệm vụ nói trên. Lênin cũng tiến hành cuộc đấu tranh để bảo vệ triết học Mác khỏi sự tấn công của bọn phản động trong lĩnh vực tư tưởng và triết học.

Thời kỳ đó còn xuất hiện và được phổ biến khá rộng rãi các khuynh hướng duy tâm chủ nghĩa phản động như chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán, chủ nghĩa thực dụng ... Chủ nghĩa xét lại đội lốt “đổi mới” chủ nghĩa Mác hòng thay thế chủ nghĩa duy vật biện chứng của Mác bằng các biến dạng của chủ nghĩa duy tâm và tôn giáo. Bọn mensêvích, những người Nga theo chủ nghĩa Makhơ, bọn cơ hội chủ nghĩa của quốc tế II cố gắng chứng minh rằng, chủ nghĩa Mác không có triết học của mình, định hợp nhất chủ nghĩa Mác với chủ nghĩa Cantơ mới, với tác phẩm Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiện: phê phán và nhiều tác phẩm khác, V.I_.Lênin đã chống lại tất cả các trào lưu thù địch đó, bảo vệ chủ nghĩa Mác, đồng thời phát triển một cách toàn diện chủ nghĩa Mác nói chung và triết học Mác nói riêng.