1.Hoàn cảnh sáng tác bài thơ : Việt Bắc là quê hương Cách mạng, trước Cách mạng tháng 8 có khởi nghĩa Bắc Sơn (1941), nơi thành lập mặt trận Việt Minh; trong kháng chiến chống Pháp là nơi ở và làm việc của Trung ương Đảng và Chính phủ.
Bài thơ Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một thành tựu quan trọng của thơ ca kháng chiến chống Pháp. Bài thơ được Tố Hữu sáng tác vào tháng 20 năm 1954 nhân một sự kiện lịch sử Trung ương Đảng và chính phủ rời chiến khu về thủ đô Hà Nội.
Tóm lại, nỗi nhớ của người cán bộ Cách mạng về xuôi qua nghệ thuật diễn đạt của nhà thơ đó là một nỗi nhớ ray rứt, quay quắt như nỗi nhớ trong tình yêu, một nỗi nhớ có nhiều tầng, nhiều lớp, nhiều góc độ khác nhau.
Việt Bắc là bài thơ trữ tình đằm thắm thiết tha thể hiện ân tình sâu nặng thuỷ chung của tác giả - người cán bộ sắp rời Việt Bắc về miền xuôi - đối với căn cứ địa cách mạng của cả nước.