Bài 8. Quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 12 Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 62 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy kể tên một số quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế mà em biết.

Phương pháp giải:

Em hãy dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Quyền tự do kinh doanh

Quyền được bảo hộ sở hữu trí tuệ

Nghĩa vụ nộp thuế đầy đủ và đúng hạn

Quyền được hướng dẫn các thủ tục nộp thuế

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 63 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của hộ kinh doanh NVT trong trường hợp đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền kinh doanh và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp trên, hộ kinh doanh NVT đã có hành vi sản xuất hàng giả mĩ phẩm, thực phẩm chức năng của các nhãn hiệu lớn trên thế giới. Điều này đã vi phạm quyền: cạnh tranh lành mạnh (sản xuất hàng giả gây thiệt hại cho các doanh nghiệp sản xuất hàng chính hãng); sở hữu trí tuệ (sao chép trái phép nhãn hiệu, bản quyền, sáng chế của các doanh nghiệp khác); tự do kinh doanh (sản xuất hàng giả)

Hậu quả:

Đối với doanh nghiệp: Gây thiệt hại về kinh tế, làm giảm uy tín của thương hiệu, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đối với người tiêu dùng: Gây thiệt hại về tài sản, sức khỏe, làm giảm niềm tin của người tiêu dùng vào thị trường.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 63 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của chị K trong trường hợp đã vi phạm quy định nào của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế và giải thích.

- Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp trên chị K đã vi phạm nghĩa vụ:

Kê khai và nộp thuế: Việc không xuất hóa đơn đồng nghĩa với việc không kê khai doanh thu, dẫn đến trốn thuế.

Sử dụng hóa đơn và chứng từ theo quy định của pháp luật: không xuất hóa đơn là vi phạm trực tiếp quy định này

Hậu quả của hành vi vi phạm:

Về pháp lý: Chị K có thể bị cơ quan thuế xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm. Hình phạt có thể bao gồm phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu thuế và lãi chậm nộp.

Về kinh tế: Doanh nghiệp của chị K có thể bị thu hồi giấy phép kinh doanh, ảnh hưởng đến uy tín và hoạt động kinh doanh trong tương lai.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 67 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em đồng tình với nhận định nào sau đây về quyền và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh?

a. Công dân được tự do lựa chọn hình thức kinh doanh.

b. Bình đẳng trong kinh doanh không có nghĩa là công dân được lựa chọn ngành, nghề, địa điểm kinh doanh và hình thức kinh doanh.

c. Khi thay đổi ngành, nghề kinh doanh phải đăng kí thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng kí doanh nghiệp.

d. Nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh là chỉ chấp hành các quy định của pháp luật về kinh doanh.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Em đồng ý với nhận định:

a. Công dân được tự do lựa chọn hình thức kinh doanh.

Công dân có quyền tự do lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp với năng lực và điều kiện của mình, miễn là tuân thủ quy định của pháp luật.

c. Khi thay đổi ngành, nghề kinh doanh phải đăng kí thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng kí doanh nghiệp.

Khi thay đổi ngành, nghề kinh doanh, doanh nghiệp có nghĩa vụ đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp để cập nhật thông tin chính xác.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 67 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Dựa vào quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế, em hãy nhận xét hành vi của các chủ thể sau:

a. Nhân viên kế toán Công ty X không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp.

b. Anh A và anh B đều nộp hồ sơ đăng kí doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau khi cơ quan chức năng xem xét thì anh A được cấp Giấy chứng nhận đăng kí doanh nghiệp, còn anh B thì không được cấp mặc dù cùng điều kiện như nhau.

c. Anh H đăng kí kinh doanh vải. Do không đủ số lượng hàng để cung ứng ra thị trường nên anh đã nhập vải không rõ nguồn gốc, sau đó gắn thêm nhãn hiệu nổi tiếng vào sản phẩm để bán ra thị trường nhằm mục đích thu lợi nhuận cao.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Nhân viên kế toán Công ty X đã cố tình không ghi chép đầy đủ, chính xác các khoản thu vào sổ kế toán, đây là hành vi gian lận kế toán và trốn thuế. Hành vi này vi phạm nghiêm trọng Luật Quản lý thuế, cụ thể là nghĩa vụ kê khai đầy đủ, chính xác các khoản thu nhập để tính toán và nộp thuế. Công ty X có thể bị cơ quan thuế xử phạt hành chính, truy thu thuế và lãi chậm nộp, thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

b. Nếu anh B có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp mà không được cấp, trong khi anh A được cấp, thì có thể có hành vi vi phạm nguyên tắc bình đẳng trong kinh doanh. Để đưa ra kết luận chính xác, cần xem xét kỹ hồ sơ đăng ký của cả hai anh A và anh B, cũng như lý do tại sao cơ quan chức năng lại từ chối cấp giấy phép cho anh B.

c. Anh H đã có hành vi nhập hàng không rõ nguồn gốc gắn thêm nhãn hiệu nổi tiếng vi phạm nhiều quy định của pháp luật. Anh H có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào mức độ vi phạm. Ngoài ra, anh ta còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu và người tiêu dùng.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 67 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Cho biết hậu quả của hành vi trong các trường hợp sau:

a. Công ty H đã có hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời gian quy định.

b. Doanh nghiệp X đã lập hồ sơ xuất khống, sử dụng hoá đơn chứng từ khống để xin hoàn thuế và chiếm đoạt tiền hoàn thuế.

c. Công ty Xuất nhập khẩu Z, khai thấp giá đầu vào, hạch toán trên sổ giá mua thấp hơn giá thực tế thanh toán để nhằm mục đích trốn thuế ở khâu nhập khẩu.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Công ty H sẽ bị phạt tiền theo quy định của pháp luật về vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế. Mức phạt tùy thuộc vào mức độ vi phạm và thời gian chậm nộp. Việc chậm nộp thuế có thể làm ảnh hưởng đến uy tín của công ty, gây khó khăn trong việc hợp tác với các đối tác khác.

b. Doanh nghiệp X sẽ bị phạt tiền với mức phạt rất cao, có thể lên đến nhiều lần số tiền thuế trốn. Doanh nghiệp có thể bị rút giấy phép kinh doanh, bị đưa vào danh sách đen của cơ quan thuế, gây khó khăn trong các hoạt động kinh doanh sau này. Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, người có trách nhiệm trực tiếp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế.

c.  Công ty Z sẽ bị phạt tiền theo quy định của pháp luật về vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan và thuế; phải nộp bổ sung số thuế đã thiếu, cùng với lãi chậm nộp. Việc khai báo hải quan không trung thực sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín của công ty trên thị trường. Công ty có thể bị hạn chế hoặc cấm tham gia các hoạt động xuất nhập khẩu trong một thời gian.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 68 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Cho biết nhân vật trong trường hợp sau đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh như thế nào.

Công ty của bà C hoạt động trong lĩnh vực bất động sản. Trong thời gian hoạt động, công ty đã kí hợp đồng với nhiều khách hàng đến từ các địa phương khác nhau với tổng doanh thu từ 15 đến 20 tỉ/năm. Tuy nhiên, khi kê khai thuế với mỗi hợp đồng, bà C đã chỉ đạo cấp dưới lập khống hợp đồng kinh tế, ghi giá trị trên hóa đơn giá trị gia tăng thấp hơn so với số tiền khách hàng thanh toán để giảm số tiền thuế phải nộp

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trong trường hợp này, hành vi của bà C và công ty của bà đã vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật về thuế và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh. Bà C đã cố tình khai thiếu doanh thu, dẫn đến trốn thuế bằng cách chỉ đạo cấp dưới lập khống hợp đồng kinh tế và ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn so với thực tế. Việc lập khống hợp đồng và khai báo gian dối về doanh thu là hành vi gian lận, thiếu trung thực trong kinh doanh.

Luyện tập 5

Trả lời câu hỏi Luyện tập 5 trang 68 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Hành vi của nhân vật trong các trường hợp sau có phù hợp với quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh không? Vì sao?

a. Ông N và bà K đều mở cửa hàng kinh doanh các vật tư nông nghiệp như: giống cây trồng, giống vật nuôi, phân bón, thức ăn chăn nuôi, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thúy,... Cả ông N và bà K đều bán một số sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cấm sử dụng. Tuy nhiên, khi cán bộ cơ quan chức năng kiểm tra thì chỉ xử phạt hành chính đối với bà K, còn ông N thì được bỏ qua vì có mối quan hệ họ hàng với cán bộ kiểm tra.

b. Bà Ð nộp hồ sơ đăng kí thành lập doanh nghiệp và dược cấp Giấy chứng nhận đăng kí doanh nghiệp. Sau khi được cấp phép kinh doanh, bà Ð đã chủ động tuyển dụng lao động, tìm đối tác kinh doanh, quảng cáo nhằm thu hút khách hàng. Thời gian đầu, doanh nghiệp của bà Ð còn bỡ ngỡ trong hồ sơ khai thuế thu nhập doanh nghiệp dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, sau đó nhờ tìm hiểu kĩ hơn các quy định của pháp luật, bà Ð đã bổ sung đầy đủ số tiền thuế còn thiếu đúng thời hạn.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Cả ông N và bà K đều đã vi phạm quyền tự do kinh doanh khi bán một số sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cấm sử dụng. Việc ông N không bị xử lý trong khi bà K bị xử phạt hành chính là vi phạm nguyên tắc bình đẳng trong kinh doanh.

b. Bà Đ đã thực hiện đúng các thủ tục đăng ký kinh doanh và được cấp giấy phép. Bà Đ đã chủ động tuyển dụng lao động, tìm đối tác kinh doanh, quảng cáo để phát triển doanh nghiệp. Đây là những hành vi thể hiện tinh thần kinh doanh tích cực. Mặc dù ban đầu có thiếu sót trong việc khai thuế, nhưng bà Đ đã có ý thức khắc phục bằng cách bổ sung đầy đủ số tiền thuế còn thiếu. Điều này chứng tỏ bà Đ đã tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế của công dân.

Luyện tập 6

Trả lời câu hỏi Luyện tập 6 trang 68 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Anh A và chị B cùng nộp hồ sơ đăng kí kinh doanh thuốc tân dược. Vì đã hứa giúp đỡ chị B nên anh H, lãnh đạo cơ quan chức năng, yêu cầu chị P là nhân viên dưới quyền huỷ hồ sơ của anh A. Thấy chị B được cấp phép dù thiếu bằng chuyên ngành trong khi hồ sơ của mình đủ điều kiện vẫn bị loại, anh A đã thuê anh T tung tin đồn chị B thường xuyên phân phối hàng không đảm bảo chất lượng.

Các chủ thể trong trường hợp trên đã vi phạm nội dung quyền bình đẳng trong kinh doanh như thế nào?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Anh H đã lợi dụng vị trí của mình để can thiệp vào quá trình xét duyệt hồ sơ, tạo điều kiện thuận lợi cho chị B và gây bất lợi cho anh A. Hành vi này thể hiện sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp, không đảm bảo sự công bằng trong cạnh tranh.

Chị P đã thực hiện theo yêu cầu của anh H, tức là đã tham gia vào hành vi vi phạm pháp luật.

Mặc dù bị thiệt thòi, anh A đã có hành vi trả thù bằng cách tung tin đồn không đúng sự thật về chị B. Hành vi này cũng vi phạm pháp luật và làm ảnh hưởng đến uy tín của chị B.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 68 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy tìm hiểu một trường hợp vi phạm quyền, nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh và nộp thuế, sau đó, nêu ý kiến nhận xét về trường hợp đó.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trường hợp:

Công ty X, một doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ, đã bị cơ quan thuế phát hiện hành vi khai thiếu doanh thu trong nhiều năm liền. Cụ thể, công ty đã lập 2 bộ sổ sách kế toán: một bộ dùng để khai thuế với số liệu doanh thu thấp hơn rất nhiều so với bộ sổ sách thực tế dùng để quản lý doanh nghiệp. Ngoài ra, công ty còn sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng khống để khấu trừ thuế đầu vào, giảm thiểu số thuế phải nộp.

Nhận xét:

Hành vi của Công ty X là một ví dụ điển hình cho việc vi phạm pháp luật về thuế và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh. Việc trốn thuế không chỉ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước mà còn làm mất đi sự công bằng trong cạnh tranh, ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp và nền kinh tế.