Nguyên nhân chủ yếu khiến châu Phi là châu lục có nhiều hoang mạc vá bán hoang mạc rộng lớn nhất thế giới, đặc biệt là phần lãnh thổ phía Bắc với hoang mạc Xa-ha-ra lớn nhất thế giới là do:

- Thứ nhất châu Phi nằm trong khu vực nội chí tuyến, phần lãnh thổ phía Bắc có đường chí tuyến Bắc gần như chạy qua lãnh thổ nên nhận được một lượng bức xạ Mặt Trời rất lớn trong năm.

- Thứ 2, sát ven bờ phía Tây và Tây Bắc ở phần lãnh thổ phía Bắc là dòng biển lạnh chạy sát ven bờ không gây mưa cho lục địa.

- Thứ 3 là hàng năm châu Phi chịu ảnh hưởng của các khối khí từ châu Á thổi sang với tính chất khô và nóng.

Ngoài ra còn do đường bờ biển của châu Phi ít khúc khuỷu và có các dãy núi chạy sát ven bờ nên mưa chỉ tập trung ở phía bờ biển (khu vực có các dòng biển nóng chạy qua), cùng với đó là hình khối rộng lớn của châu Phi (đặc biệt là Bắc Phi) nên biển ảnh hưởng rất ít vào sâu trong nội địa.