Lý thuyết vai trò và ứng dụng của vi sinh vật - Sinh 10 Kết nối tri thức

I. Vai trò của vi sinh vật

Vi sinh vật đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với tự nhiên và con người.

Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích, vi sinh vật cũng đem đến những tác hại đáng kể cho con người.

• Nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm ở người (lao, uốn ván, nhiễm trùng huyết …).

• Gây nhiều bệnh cho vật nuôi và cây trồng.

• Gây hỏng thực phẩm, đồ dùng dẫn đến thiệt hại về kinh tế.

• Tập hợp lại với nhau thành màng sinh học (biofilm) bám trên bề mặt thiết bị công nghiệp, đồ dùng nhà bếp … làm tắc nghẽn đường ống, cản trở sản xuất.

II. Ứng dụng của vi sinh vật

1. Cơ sở khoa học của việc ứng dụng vi sinh vật:

Dựa trên các đặc điểm sinh học của vi sinh vật như:

• Kích thước hiển vi

• Sinh trưởng nhanh, sinh sản mạnh

• Tổng hợp và phân giải các chất nhanh

• Đa dạng về di truyền

• Phổ sinh thái và dinh dưỡng rộng

2. Ứng dụng:

a) Trong nông nghiệp:

Một số loại vi sinh vật có khả năng cố định N2 khí quyển thành NH3 giúp tăng đạm cho đất, giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng dễ dàng hơn.

Một số vi sinh vật tiết chất kích thích tăng trưởng, polysaccharide hay chất kháng sinh giúp cây sinh trưởng.

Một số vi sinh vật ức chế sự phát triển của sâu, bệnh gây hại cho cây trồng được sử dụng thay thuốc trừ sâu hóa học, không gây hại môi trường.

b) Trong chế biến thực phẩm:

Bia, bánh mì, rượu nhờ quá trình lên men của nấm, sữa chua là sản phẩm lên men của vi khuẩn lactic.

c) Trong y dược:

Sử dụng trong sản xuất chế phẩm sinh học, vaccine, amino acid, protein đơn bào, hormone, probiotics … 

Ngoài ra, chúng còn được sử dụng trong chẩn đoán các bệnh hiểm nghèo, ung thư, COVID 19, …

d) Trong xử lí chất thải:

Dựa vào khả năng hấp thụ và phân giải nhiều hợp chất, kể cả chất thải, chất độc hại và kim loại nặng của vi sinh vật, con người ứng dụng vào việc xử lí ô nhiễm môi trường.

III. Một số thành tựu và triển vọng của công nghệ vi sinh vật trong tương lai

1. Thành tựu:

2. Triển vọng:

Công nghệ vi sinh vật đang ngày càng phát triển mạnh mẽ trên thế giới. Những nghiên cứu vi sinh vật mở ra nhiều hướng ứng dụng mới có giá trị với mọi mặt đời sống con người. 

3. Các ngành nghề liên quan đến công nghệ vi sinh vật:

Sự phát triển của công nghệ vi sinh vật kéo theo sự phát triển của nhiều ngành nghề liên quan: công nghiệp thực phẩm, nghiên cứu sản xuất rượu, bia, công nghiệp dược phẩm …

Sơ đồ tư duy vai trò và ứng dụng của vi sinh vật: