Giải Bài tập 4 trang 15 sách bài tập Ngữ văn 9 - Kết nối tri thức với cuộc sống

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 16 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Xác định số chữ (tiếng) trong mỗi dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ và xác định các đặc điểm của thể thơ bảy chữ thể hiện trong bài thơ

Lời giải chi tiết:

- Mỗi dòng thơ gồm 7 chữ (tiếng).

- Bài thơ gieo vần chân (vần hỗn hợp).

- Bài thơ chủ yếu ngắt nhịp 4/3.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 16 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Khổ thơ đầu thể hiện tâm trạng gì của nhân vật "tôi"? Tâm trạng ấy được khơi nguồn từ đâu?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ khổ thơ đầu, ghi lại các từ ngữ diễn tả cảm xúc và xác định tình cảm của nhân vật “tôi” được thể hiện qua những từ ngữ ấy.

Lời giải chi tiết:

- Trong khổ thơ đầu, tâm trạng của nhân vật “tôi" được diễn tả qua các từ ngữ như: lòng rượi buồn, chập chờn sống lại. Các từ ngữ ấy gợi cảm giác buồn thương, nhớ nhung da diết.

- Tâm trạng ấy được gợi lên từ thời gian, không gian thân quen ngày mẹ còn sống. Đó là vào thời điểm đầu hè, ánh nắng mới tinh khôi, dịu nhẹ bắt đầu bừng lên hắt vào song cửa, sưởi ấm cho ngôi nhà, mang đến cho tâm hồn con người niềm vui. Trong sân, tiếng gà xao xác, não nùng làm xao động không gian trưa hè, đồng thời gợi cảm giác buồn se sắt.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 16 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Ở hai khổ thơ cuối, trong mường tượng của nhân vật "tôi", hình ảnh người mẹ hiện lên với đặc điểm gì? Tình cảm của người con dành cho mẹ như thế nào?

Phương pháp giải:

- Xác định trong hai khổ thơ cuối những câu thơ khắc hoạ hình ảnh người mẹ. Dựa vào các từ ngữ miêu tả để xác định những đặc điểm của hình ảnh người mẹ.

- Chú ý sự khác biệt của không gian, của hình ảnh nắng mới khi mẹ còn sống và khi mẹ đã mất, những cảm nghĩ của “tôi” về mẹ, từ đó xác

Lời giải chi tiết:

- Đặc điểm của hình ảnh người mẹ:

+ Mẹ hiện lên rất đẹp - một vẻ đẹp dịu dàng, e ấp của người phụ nữ xưa, hiền thục, vui tươi với nụ cười rạng rỡ: Nét cười đen nhánh sau tay áo.

+ Mẹ yêu thương, chăm chút cho gia đình, cho các con: “"Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội”, mẹ lại mang áo ra phơi trước giậu.

- Tình cảm “tôi” dành cho mẹ:

+ Hạnh phúc khi được sống trong tình yêu thương của mẹ: "Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội" - câu thơ sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa, vừa gợi lên hình ảnh ánh nắng lấp lánh, ấm áp vừa gợi lên cuộc sống vui tươi của "tôi" khi mẹ còn sống. Khi còn được ở bên mẹ, thế giới của "tôi" tràn ngập niềm vui bởi nụ cười của mẹ và màu áo đỏ mẹ phơi.

+ Buồn vì mẹ không còn ở bên: Hình ảnh "nắng mới hắt bên song" miêu tả một luồng ánh sáng rọi vào nhà nhưng không đủ sức xua đi bóng tối, cái lạnh, cái hiu hắt của không gian, cũng là của lòng người. Cụm từ mỗi lần diễn tả sự lặp lại đều đặn của hình ảnh, tâm trạng buồn bã khi thiếu vắng mẹ. Các từ láy “xao xác”, “não nùng” gợi lên âm thanh tiếng gà làm xao động không gian vắng lặng, gợi cảm giác buồn tê tái.

+ “Tôi” luôn nhớ về mẹ: “Hình dáng me tôi chửa xoá mờ/ Hãy còn mường tượng lúc vào ra”. Hai câu thơ diễn tả nỗi nhớ thương mẹ sâu sắc của người con. Mẹ không còn nhưng hình bóng mẹ vẫn hiện diện đâu đây trong căn nhà. “Tôi” luôn lưu giữ trong tim những hình ảnh, những kí ức đẹp đẽ nhất về mẹ: “Nét cười đen nhánh sau tay áo/ Trong ánh trưa hè, trước giậu thưa.”.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 16 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Nêu cảm hứng chủ đạo, chủ đề và căn cứ xác định chủ đề của bài thơ.

Phương pháp giải:

Nêu cảm hứng chủ đạo, chủ đề và căn cứ xác định chủ đề của bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: tình yêu thương, nỗi nhớ người mẹ đã khuất.

- Chủ đề của bài thơ: tình cảm của người con đối với người mẹ đã khuất, qua đó gửi gắm thông điệp: hãy dành tình cảm, sự chăm sóc cho những người thân yêu khi còn có thể.

Câu 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 16 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Tìm một số ví dụ sử dụng từ chập chờn có nghĩa giống với nghĩa của từ này trong câu thơ "Chập chờn sống lại những ngày không".

Phương pháp giải:

Tìm một số ví dụ sử dụng từ chập chờn có nghĩa giống với nghĩa của từ này trong câu thơ "Chập chờn sống lại những ngày không".

Lời giải chi tiết:

- Điện hôm nay chập chờn quá.

- Chập chờn cơn tỉnh cơn mê

Rốn ngồi chẳng tiện dứt về chỉn khôn.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

=> Tuy được dùng để chỉ trạng thái của những sự vật khác nhau, nhưng chập chờn trong các ví dụ trên về cơ bản giống với nghĩa của từ này trong câu thơ của Lưu Trọng Lư.