Giải Bài tập 2 trang 31 sách bài tập Ngữ văn 9 - Kết nối tri thức với cuộc sống

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 33 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Những phương diện nào của lịch sử thể loại ngâm khúc được trình bày trong văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bộ văn bản để nhận biết và tóm tắt các thông tin được trình bày

Lời giải chi tiết:

Những phương diện: nguồn gốc, bối cảnh lịch sử và thời gian ra đời, quá trình phát triển, đặc điểm hình thức và cảm hứng chủ đạo

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 33 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Đặc điểm nổi bật về hình thức của thể loại ngâm khúc là gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào đặc trưng của thể loại

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm nổi bật về hình thức của thể loại ngâm khúc là thể thơ song thất lục bát, thường có quy mô tương đối lớn (thường là trăm câu thơ, lớn hơn nữa là đến vài trăm câu thơ)

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 33 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Vì sao tác phẩm Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn và đặc biệt là bản dịch Chinh phụ ngâm khúc của Đoàn Thị Điểm được xem là đánh dấu sự ra đời của thể loại ngâm khúc?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn (2) và đoạn (3) để có thể nhận biết thông tin và suy luận được câu trả lời

Lời giải chi tiết:

Chinh phụ ngâm không phải tác phẩm đầu tiên của thể loại ngâm khúc. Tác phẩm đầu tiên của thể loại này được cho là Tứ thời khúc vịnh. Tuy nhiên, đặc điểm hình thức và nội dung của Tứ thời khúc vịnh chưa nổi bật, đặc biệt là "hoàn toàn vắng bóng cảm hứng trữ tình". Do đó, chỉ đến Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn và bản dịch của Đoàn Thị Điểm (?) thì "khúc ca trữ tình này lần đầu tiên tìm được cái âm hưởng thực sự phù hợp với nó". Thể thơ song thất lục bát được sử dụng để chuyển ngữ trong bản dịch của Đoàn Thị Điểm “đã mở đầu cho việc sáng tác ngâm khúc, sáng tác những trường ca trữ tình bằng thể song thất lục bát của dân tộc".

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 33 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Bối cảnh lịch sử gắn với thời gian ra đời của thể loại ngâm khúc có đặc điểm gì nổi bật? Đặc điểm này có liên quan như thế nào với đặc trưng cơ bản trong nội dung của văn học nói chung và thể loại ngâm khúc nói riêng?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn (4) để có thể nhận biết thông tin và tìm được câu trả lời

Lời giải chi tiết:

- Văn bản đã nêu rõ những thông tin về thời gian, hoàn cảnh lịch sử, đặc điểm xã hội gắn với sự ra đời của thể loại ngâm khúc. Những thông tin đáng chú ý là:

+ Sự suy thoái của nhà nước phong kiến Việt Nam giữa thế kỉ XVIII: “Nhà nước phong kiến Việt Nam sau thời kì cực thịnh ở thế kỉ XV, đã dần dần xuống dốc. Trải qua các thế kỉ XVI, XVII, đến giữa thế kỉ XVIII thì nhà nước này không chỉ suy thoái theo cái nghĩa thông thường, mà nó thực sự trở nên khủng hoảng, bế tắc."

+ Sự xuất hiện các phong trào đấu tranh của quần chúng: "Quần chúng đói khổ đã vùng dậy đấu tranh chống lại, khởi nghĩa nông dân nổ ra liên tiếp và có quy mô lớn.".

+ Sự xuất hiện và phát triển của nền kinh tế đô thị: "Ở các đô thị, nền kinh tế hàng hóa trong bối cảnh hỗn loạn đó không bị nhiều câu thúc, đã phát triển có phần thoải mái hơn trước, đã góp thêm gió vào cơn bão của thời đại… 

- Bối cảnh chính trị, xã hội, kinh tế với ba đặc điểm nổi bật nói trên dẫn đến sự thay đổi về ý thức xã hội, thay đổi về quan niệm đạo đức và giá trị của đời sống con người: "Và người ta thấy gì trong cơn bão ay? Thấy kỉ cương của xã hội phong kiến bị phá vỡ, những ý tưởng thống trị xã hội hàng mấy trăm năm phút chốc bộc lộ tất cả sự giả dối và bất lực của nó. Chế độ phong kiến với ý thức hệ Nho giáo đã đề cao đạo đức và những thiết chế xã hội khác để ràng buộc con người phải phục tùng nó, thì bảy giờ những đạo đức, thiết chế ấy không còn hiệu lực nữa. Con người đã đứng cao hơn các thiết chế. "Người ta là hoa đất", câu tục ngữ này rất có thể ra đời vào giữa thế kỉ XVIII; ở đây "người ta" vừa chỉ con người nói chung, đồng thời cũng là chỉ những cá nhân con người cụ thể.". Như vậy, con người, đặc biệt là con người cá nhân trở thành một giá trị được phát hiện, thừa nhận. Điều này có mối quan hệ mật thiết với việc thể hiện con người cá nhân với những cung bậc cảm xúc riêng tư, phong phú trong ngâm khúc nói riêng và văn học nói chung. Không có sự phát hiện và thừa nhận con người với đời sống cá nhân và chiều sâu nội tâm phong phú thì không có sự xuất hiện của ngâm khúc với “khuynh hướng đi sâu vào nội tâm con người".